مدیریت و پهنه‏بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‏های SPI و RDI (مطالعۀ موردی: استان مرکزی)

Abstract

خشکسالی، کمبود رطوبت مستمر و غیر‌طبیعی تعریف‌ شده است و پدیده‏ای اجتناب‏ناپذیر به‌شمار می‌رود که بیشتر نقاط جهان با آن روبه‏روست. خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که خسار‌ت‌های فراوانی‌ به انسان و اکوسیستم‏های طبیعی وارد می‏آورد. در خشکسالی چهار ویژگی عمده مطالعه می‌شود که عبارت‌اند از شدت، مدت، فراوانی و گسترۀ خشکسالی که هدف از این تحقیق، تعیین شدت و مدت و گسترۀ خشکسالی در استان مرکزی است. به‌منظور بررسی و پهنه‏بندی خشکسالی، شاخص‏های متنوعی ابداع شده است؛ یکی از آن‏ها، شاخص بارش استاندارد ‌و دیگری شاخص خشکسالی احیائی است. برای بررسی از 10 ایستگاه سینوپتیک با طول دورۀ آماری مشترک 13ساله (1379‌ـ 1392) در مقیاس زمانی ماهانه استفاده شد. پس از محاسبۀ شاخص‏ها توسط نرم‌افزار drinc، نقشه‌های پهنه‌بندی خشکسالی به‌طور مجزا برای منطقه توسط Arc GIS تهیه شد؛ ایستگاه آشتیان بیشترین شدت خشکسالی را در سال آبی 1386‌ـ 1387 و منطقۀ مربوط به ایستگاه کمیجان کمترین خشکسالی را در سال 1386‌ـ 1387 آبی داشتند. نقشۀ خشکسالی استان مرکزی با استفاده از شاخص بارش استاندارد و شاخص خشکسالی احیایی آسیب‏پذیری مناطق دشت در زمان وقوع خشکسالی را نشان می‏دهد. این مناطق در بخش مرکزی و غربی دشت واقع شده‏اند که در این میان شهرهای اراک، کمیجان و شازند ریسک‏پذیری شایان توجهی دارند. <strong> </strong>