تعیین روش بهره‌برداری بهینه از مخزن با مدل غیر خطی برای کاهش تلفات آب مخزن

Abstract

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی تلفات تبخیر و تراوش در روش‏های مختلف بهره‏برداری از مخازن سدهاست. در تحقیق حاضر برای ارزیابی شاخص‏های تلفات آب و کمبود و شاخص‏های کارایی مخزن طی سال‌های 1390-1397، ابتدا روش بهره‏برداری گرادیان کاهشی تعمیم‏یافته تدوین شد. سپس، این شاخص‏ها به ازای روش‏های گرادیان کاهشی تعمیم‏یافته، بهره‏برداری فعلی و منحنی فرمان پیشنهادی برآورد شده و با هم مقایسه ‌شدند. برای برآورد دقیق تراوش، از واسنجی مدل‌سازی عددی Seep/w با استفاده از پیزومترهای موجود استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد روش بهره‏برداری گرادیان کاهشی تعمیم‏یافته (GRG) نسبت به روش بهره‏برداری استاندارد از نظر شاخص‏های تراوش، تبخیر و کمبود سالانه به‌ترتیب به میزان 86/67، 24/54 و 68/67 درصد بهبود یافته است. از نظر شاخص‏های اعتمادپذیری، برگشت‏پذیری، آسیب‏پذیری و انعطاف‏پذیری به‌ترتیب به میزان 95/368، 26/110، 68/67 و 40/4750 درصد بهبود یافته است. همچنین، این روش نسبت به روش بهره‏برداری فعلی از نظر شاخص‏های تبخیر و کمبود سالانه به‌ترتیب به میزان 88/15 و 86/41 درصد بهبود یافت. از نظر شاخص‏های اعتمادپذیری، برگشت‏پذیری، آسیب‏پذیری و انعطاف‏پذیری به‌ترتیب به میزان 54/25، 34/30، 86/41 و 15/125 درصد بهبود یافته و شاخص تراوش این روش نسبت به روش بهره‏برداری فعلی 65/18 درصد افزایش داشته است. بنابراین، روش بهره‏برداری بهینۀ گرادیان کاهشی تعمیم‏یافته نسبت به دو روش‏ بهره‏برداری منحنی فرمان و فعلی به صورت مطلوبی در بهبود شاخص‏های کمبود، تلفات تبخیر و انعطاف‏پذیری مخزن سد مؤثر بوده و پیشنهاد می‏شود برای کاهش تلفات تبخیر و کمبود تأمین و بهبود کارایی مخزن، از این روش در سایر مخازن استفاده شود.