بررسی رخداد تغییر اقلیم و تأثیر آن بر طول دورۀ رشد گندم (مطالعۀ موردی: استان فارس)

Abstract

هدف از پژوهش حاضر، پیش‏بینی تغییرات اقلیمی و بررسی اثر تغییر احتمالی اقلیم روی مقادیر درجه- روز رشد و تعداد روز کل رشد گندم در استان فارس است. به این منظور، با استفاده از داده‏های اقلیمی سه ایستگاه سینوپتیک شیراز، لار و آبادۀ استان فارس و داده‏های دو مدل HADGEM2-ES و EC-EART تحت سناریوهای RCP45 و RCP85 ریزمقیاس شده‏اند. به‏منظور ریزمقیاس‌نمایی، از مدل آماری LARS-WG استفاده ‏شده است. نتایج نشان داد مدل LARS-WG ‌دقت مناسب در ریزمقیاس‌نمایی پارامترهای اقلیمی بارش، دمای کمینه و بیشینۀ استان فارس را دارد. دمای کمینه و بیشینۀ هر سه ایستگاه شیراز، لار و آباده تحت دو سناریوی RCP45 و RCP85 روندی افزایشی داشته است. مقدار افزایش دمای کمینۀ دورۀ پایه (1980ـ 2015) استان فارس نسبت به دورۀ 2021ـ 2040 برای سناریوی RCP45 و RCP85 به‌ترتیب برابر با 43/1 و 65/1 درجۀ سانتی‏گراد است. مقدار افزایش دمای بیشینۀ دورۀ پایه نسبت به این دوره برای سناریوی RCP45 و RCP85 به‌ترتیب برابر با 51/1 و 66/1 درجۀ سانتی‏گراد است. مقدار تغییرات بارش دورۀ پایه نسبت به دورۀ یادشده برای سناریوی RCP45 و RCP85 به‌ترتیب برابر با 93/2 و 95/1 درصد افزایش را نشان می‏دهد. در ادامه، با استفاده از معادلۀ ADP مقدار شاخص تعداد-روز تحت دو آستانۀ دمایی 4 و 25 درجۀ سانتی‏گراد برای بازۀ زمانی پایه و آینده (2021-2040) محاسبه و نتایج نشان داد درجۀ روزهای دورۀ رشد گندم (GDD) و تعداد روز کل دورۀ رشد (DAP) نسبت به دورۀ پایه به‌ترتیب روندی افزایشی و کاهشی داشته است. تعداد روز کل دورۀ رشد ایستگاه شیراز مدل HadGEM2-ES تحت دو سناریوی RCP45 و RCP85 از 244 (دورۀ پایه) به 169 و 165 کاهش داشته و برای ایستگاه آباده از 277 به 220 و 217 و برای ایستگاه لار از 198 به 143 و 145 کاهش داشته است.