ارزیابی کارایی استفاده از پساب شهری در مدیریت مخاطرۀ بیابان‌زایی (مطالعۀ موردی: منطقۀ بیابانی برآباد شهرستان سبزوار)

Abstract

مقولۀ توسعۀ پایدار به کاهش آثار نامطلوب توسعه در اکوسیستم‌ها و پایداری مستمر آنها تأکید می‌کند. یکی از مسائل مطرح در اکوهیدرولوژی مناطق خشک، مدیریت پساب‌های شهری است. یکی از ایده‏هایی که می‏تواند شرایط کاهش آثار منفی پدیدۀ بیابان‌زایی را فراهم آورد، استفادۀ پساب فاضلاب شهری در احیای مناطق بیابانی است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی امکان استفاده از پساب شهر سبزوار در احیای مناطق بیابانی دروک‌ـ برآباد سبزوار است. دربارۀ کارایی کیفیت پساب و تأثیرات آن بر اکوسیستم منطقه، کیفیت پساب با مقادیر استاندارد در بخش‏های کشاورزی، تخلیه به آب‏های سطحی، تغذیۀ مصنوعی، الگوی کشت، چگونگی آبیاری، دام و طیور و حیات وحش مطالعه شد. برای امکان‌سنجی براساس روش دلفی عوامل مؤثر امتیازدهی شدند. به‌منظور یکپارچه‌سازی، تحلیل اطلاعات، تصمیم‏گیری و پیشنهاد راهبرد متناسب با طرح، از مدل SWOT استفاده شد. نتایج نشان داد مجموع امتیاز نهایی کسب‌شده از عوامل بیرونی 992/2 و درونی 917/2 است که در نتیجه طرح مد نظر الگوی تهاجمی را به خود اختصاص می‏دهد. وجود نیزارها با قابلیت پالایش طبیعی، ذخیره‏گاه آب در رودخانۀ کالشور و قدرت سازگاری فراوان گونه‏های بیابانی کشت‌شده در منطقه از عوامل امکان استفادۀ پساب و احیای اکوسیستم بیابانی منطقه‌اند.