پهنه ‏بندی تأثیر بارش ‏های فصلی بر عملکرد دیم در شرق دریاچۀ ارومیه با روش وارد و K- Means

Abstract

بارش از مهم‏ترین عوامل مؤثر بر عملکرد دیم است. لزوم مدیریت و استفادۀ بهینۀ آب در بخش کشاورزی، برای مدیریت و حفظ منابع آبی ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر تغییرات فصلی بارش بر میزان عملکرد سالانۀ دیم است. از داده‏های بارش ماهانۀ 26 ایستگاه باران‏سنجی منطقۀ شرق دریاچۀ ارومیه طی دورۀ آماری 1370 تا 1392 استفاده شد. خوشه‏بندی با روش‏های K- Means و وارد انجام شد. بررسی همگنی خوشه‏ها با آزمون آماری H صورت گرفت و خوشه‏های همگن در محیط GIS رسم شد. میزان تأثیر بارش‏های فصلی با عملکرد سالانۀ دیم مقایسه شد. نتایج نشان داد اثر بارش در سه فصل بهار، پاییز و زمستان در میزان عملکرد دیم مثبت است و بارش در این فصل‏ها روی افزایش عملکرد تأثیر شایان توجهی دارد. در این سه فصل بارش موجب افزایش ذخیرۀ رطوبت خاک می‌شود که فصل تابستان مصرف‌کنندۀ افزایش ذخیره است و در فصل تابستان رابطۀ معکوسی بین بارش و عملکرد سالانۀ دیم وجود دارد. خطوط هم‌بارش فصل‏ها با عملکرد دیم منطقۀ مطالعه‌شده به‌منظور شناسایی مناطق با افزایش توأم بارش و عملکرد دیم رسم شد. نتایج به‌دست‌آمده از این خطوط نشان داد در سه فصل بهار، پاییز و زمستان در ایستگاه‏های دریان، لیقوان، خرمازرد، سهلان، هروی، سعیدآباد، شیرین‏کندی، قوری‌گل، تبریز و مغانجیق افزایش بارش با مقدار عملکرد رابطۀ مستقیم دارد. این مناطق می‏تواند به‏عنوان مناطق‏ مستعدتر کشت دیم در منطقۀ شرق دریاچۀ ارومیه معرفی شود و شناخت تأثیر بارش بر میزان عملکرد دیم این مناطق می‏تواند کاربردی‏تر و قابل اطمینان‏تر باشد.<br /> <strong> </strong><br /> <strong> </strong>