پهنه بندی حساسیت سیلگیری با استفاده از روش ترکیبی نوین تئوری بیزینـ فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز نکا ـ استان مازندران)
(ندگان)پدیدآور
عامری, علیرضا عربپورقاسمی, حمیدرضاشیرانی, کورشنوع مدرک
Textپژوهشی
زبان مدرک
فارسیچکیده
تهیۀ نقشۀ حساسیتپذیری سیلاب، نخستین گام در برنامههای مدیریت سیلاب است. هدف از این پژوهش، شناسایی مناطق حساس به سیلگیری با استفاده از روش ترکیبی نوین تئوری بیزین فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (Bayes-AHP) در حوضۀ آبخیز نکاـ شهرستان ساری است. بهمنظور تهیۀ نقشۀ حساسیتپذیری سیلگیری در منطقۀ مطالعاتی، نقشۀ پراکنش سیلابها بهمنظور تحلیلهای آماری تهیه شد. از تعداد کل ۳۴۲ موقعیت سیل، ۷۰ درصد (۲۴۰ موقعیت سیل) بهمنظور اجرای مدل و ۳۰ درصد (۱۰۲ موقعیت سیل) بهمنظور اعتبارسنجی استفاده شد. با استفاده از مطالعۀ گذشته و پیمایشهای گستردۀ میدانی، ۱۱ عامل مؤثر شامل درصد شیب، طبقات ارتفاعی، فاصله از آبراهه، تراکم زهکشی، شاخص پوشش گیاهی تفاضلی نرمالشده (NDVI)، سنگشناسی، کاربری اراضی، شاخص رطوبت توپوگرافی (TWI)، شاخص توان آبراهه (SPI)، بارندگی سالانه و انحنای سطح بهمنظور پهنهبندی سیلگیری بررسی شد. با استفاده از روش AHP، وزن هر یک از عوامل و بر اساس تئوری بیزین وزن هر یک از طبقات عوامل مؤثر بر وقوع سیلابهای منطقۀ مطالعهشده محاسبه شد. درنهایت، نقشۀ پهنهبندی حساسیتپذیری سیلگیری در پنج طبقه و در محیط نرمافزار ArcGIS10.1 تهیه شد. بهمنظور ارزیابی مدل منحنی تشخیص عملکرد نسبی (ROC) استفاده شد. نتایج ارزیابی نشان داد مدل ترکیبی دقت مناسبی (۷۶۱/۰) در شناسایی پهنههای حساس به سیلاب دارد. بر اساس نتایج بهدستآمده، عوامل درصد شیب، ارتفاع و کاربری اراضی بهترتیب با وزنهای۲۶۰/۰، ۱۹۵/۰ و ۱۴۶/۰ بیشترین تأثیر را در وقوع سیلابهای منطقۀ مطالعاتی داشتهاند. همچنین طبق نتایج، ۲۴/۱۷ و ۳۷/۱۵ درصد از حوضۀ آبخیز نکا در ردههای حساسیت زیاد و بسیارزیاد قرار گرفته است. مدل ترکیبی ارائهشده میتواند برای تحقیقات بیشتر در زمینۀ تهیۀ نقشۀ خطر سیلگیری و مدیریت بحران استفاده شود.
کلید واژگان
اعتبارسنجیپهنه بندی
تئوری بیزین
حوضۀ آبخیز نکا
فرایند تحلیل سلسلهمراتبی
مدیریت منابع آب در اکوسیستم های طبیعی
شماره نشریه
2تاریخ نشر
2017-06-221396-04-01
ناشر
دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهرانFaculty of New Sciences and Technologies, University of Tehran
سازمان پدید آورنده
دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.استادیار بخش مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
استادیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران.
شاپا
2423-60982423-6101