ارزیابی روش‏های تبخیر و تعرق پتانسیل و تشت تبخیر با مقادیر لایسی‌متر در یک اقلیم نیمه‌خشک (مطالعۀ موردی: دشت قزوین)

Abstract

‌سرزمین ایران در کمربند خشک و بیابانی جهان قرار دارد. چنین موقعیتی در بسیاری از مناطق کشور از جمله دشت قزوین محدودیت‏هایی را از نظر اقلیم و آب‏ و هوای مناسب و مساعد کشاورزی به‌وجود آورده است. در بیان پتانسیل توسعۀ کشاورزی و منابع آب‏ و خاک واژۀ تبخیر و تعرق اهمیت شایان توجهی دارد. روش‏های مختلفی برای تخمین تبخیر و تعرق وجود دارد؛ اما عملکرد این معادلات در شرایط اقلیمی گوناگون متفاوت است. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی روش‏های مختلف تجربی و ترکیبی تخمین تبخیر و تعرق پتانسیل در دشت قزوین است. در این راستا با توجه به داده‏های ایستگاه هواشناسی از 28 روش تجربی و ترکیبی در بازۀ زمانی یک‌ساله به‌صورت روزانه استفاده شد. با مرجع قرار‌دادن داده‏های لایسی‌متری و تشت تبخیر، معادله‏های مختلف ارزیابی شدند. نتایج ارزیابی‏های آماری نشان داد روش تجربی هارگریوز سامانی از گروه دمایی با 87/0 r = و 34/0 RMSE= و 71/0- MBE = میلی‏متر در روز بهترین روش برای برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل در دشت قزوین است. همچنین در میان روش‏های ‌بررسی‌شدۀ ضریب تشت، روش اورنگ در مقیاس زمانی روزانه برآورد مناسبی از داده‏های لایسی‌متر داشت. از میان روش‏های مختلف برآورد تبخیر از سطح آزاد آب با نتایج محاسبه‌شدۀ تشت تبخیر به‌روش ضریب تشت اورنگ، روش پنمن 1948 دارای بیشترین ضریب همبستگی 70/0 و کمترین خطای استاندارد و کمترین میانگین خطای مطلق به‌ترتیب به مقدار 65/1 و ^6-10×63/8 میلی‏متر در روز و با میانگین تبخیر 18/10 میلی‌متر در روز به‌منزلۀ روشی مناسب برای محاسبۀ تبخیر از سطح آزاد آب توصیه می‏شود. <strong> </strong> <strong> </strong>