بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های موسیر ایرانی (Allium hirtifolium Boiss) با استفاده از صفات مورفولوژیک

Abstract

در این پژوهش صفات مورفولوژیک 17 ژنوتیپ موسیر ایرانی شامل ژنوتیپ‌های آشتیان، اراک، بروجرد، دشت‌ارژن، دشمن‌زیاری، دیواندره، خمین، خوانسار، سپیدان، سیاخ‌دارنگون، صحنه، کنگاور، کوهرنگ، کوهمره‌سرخی، نهاوند، هرسین و یاسوج مورد ارزیابی قرار گرفت. سوخ‌های جمع‌آوری شده از مناطق ذکر شده به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه کشت و صفات کمی و کیفی آن‌ها از جمله صفات طول، عرض، ضخامت و تعداد برگ، طول و قطر ساقه گل‌دهنده، ضخامت طبق گل‌آذین، تعداد گل در گل‌آذین، طول دمگلچه، قطر متوسط سوخ، وزن متوسط سوخ، تعداد سوخک، درصد سوخ خوشه‌ای، درصد ماده خشک و درصد خاکستر اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد اندازه‌گیری، به‌جز عرض برگ و طول دمگلچه، تفاوت بسیار معنی‌داری با هم داشتند. ژنوتیپ خوانسار دارای بیشترین قطر متوسط سوخ (05/62 میلی متر)، وزن متوسط سوخ (45/140 گرم) و عملکرد (45/1400 گرم در متر‌مربع) بود. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را در 3 گروه قرار داد که در گروه اول ژنوتیپ‌های اراک، دشمن‌زیاری، کوهمره‌سرخی، خوانسار، هرسین و نهاوند، در گروه دوم ژنوتیپ‌های خمین، یاسوج، بروجرد، دیواندره و سپیدان و در گروه سوم ژنوتیپ‌های دشت‌ارژن، کوهرنگ، آشتیان، سیاخ‌دارنگون، صحنه و کنگاور قرار گرفتند. نتایج نشان داد که موسیر ایرانی یک گونه کاملا متفاوت با شالوت معمولی (Allium ascalonicum) بوده و دارای تنوع بسیار زیاد بوده و منبع ژنتیکی با ارزشی برای تحقیقات به‌نژادی است.