غربال‌گری برخی پایه‌های هیبرید انتخابی سیب برای تحمل به تنش خشکی بر اساس صفات مرتبط با فتوسنتز

Abstract

به‌منظور ارزیابی تحمل به خشکی برخی پایه‌های هیبرید سیب، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 11 ژنوتیپ حاصل از برنامه اصلاح پایه‌های سیب شامل AR1 تا AR11 به­همراه پایه MM111 به‌عنوان شاهد متحمل در دو تیمار آبیاری 40 و 80 درصد ظرفیت زراعی اجرا شد. در این پژوهش فاکتورهای فیزیولوژیکی شامل: فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، تعرق،CO₂ زیر­روزنه، کارایی مصرف آب، هدایت مزوفیلی، محتوی نسبی آب برگ، دمای سطح برگ و دمای بخش درونی تاج اندازه‌گیری شد. به‌طورکلی ژنوتیپ پایه‌های موردمطالعه به لحاظ خصوصیات فیزیولوژیکی تفاوت معنی‌داری در سطح 1% از خود نشان دادند. تحت تأثیر تنش خشکی، پارامترهای فیزیولوژیکی کاهش یافت و میزان کاهش آن در ژنوتیپ پایه‌های مختلف متفاوت بود. اگرچه ژنوتیپ پایه‌های AR3، AR4، AR5 و AR7در شرایط آبیاری بدون تنش، دارای بیشترین تبادلات روزنه‌ای و فتوسنتز بودند؛ ولی کمترین کاهش در تبادلات روزنه­ای و فتوسنتز تحت تنش خشکی در ژنوتیپ پایه‌های AR1، AR4، AR8 و AR11 و بیشترین عکس­العمل منفی به تنش در ژنوتیپ پایه‌های AR3، AR6، AR7 و AR9 مشاهده شد که به‌عنوان دو گروه ژنوتیپ‌های متحمل و حساس به تنش خشکی، می‌توانند در بررسی­های بعدی موردتوجه قرار گیرند. محتوی نسبی آب برگ در ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی، علی­رغم داشتن تعرق بیشتر، به­میزان کمتری کاهش یافت و همین امر میزان آماس برگ‌ها و شاخص­های فتوسنتزی آن‌ها را بهبود داد. احتمالاً این ژنوتیپ‌ها با سیستم ریشه‌ای ویژه، توانایی جذب بیشتر آب از خاک را داشته‌ و یا با تجمع اسمولیت­های درون‌سلولی، قدرت جذب و نگهداری آب بیشتری دارند.