ارزیابی مولکولی کارایی گرمادرمانی و کشت مریستم برای حذف شماری از بیماری‌های ویروسی در ‏رقم‌های مهم تجاری گلابی (‏Pyrus communis L.‎‏) ‏

Abstract

این پژوهش با هدف تولید نهال عاری از سه ویروس ACLSV (<em>Apple chlorotic leafspot virus</em>)، ASGV (<em>Apple stem grooving virus</em>) و ASPV (<em>Apple stem pitting virus</em>) در هفت رقم گلابی شامل ابته فتل، بیروتی، درگزی، کوشیا، لوئیزبون، ملینا و اسپادونا انجام شد. آزمایش­ها با ارزیابی اثربخشی دوره‌های گرمادرمانی شامل صفر، 7، 14 و 21 روز در دمای 38 درجه سانتی‌گراد و کشت مریستم انتهایی با اندازه کمتر از 2/0 میلی‌متر، بر میزان حذف ویروس از ریزنمونه­ها انجام شد. در ابتدا حضور ویروس‌های مورد مطالعه در ریزنمونه‌های مادری با روش RT-PCR مورد ارزیابی قرار گرفت و به جز، نمونه­های مادری رقم­های ابته­فتل و بیروتی که عاری از ویروس ASPVبودند، سایر ریزنمونه‌ها به هر سه ویروس آلودگی داشتند. گرمادرمانی و کشت مریستم در شرایط درون شیشه‌ای انجام شد. ریزشاخه­های حاصل از گرمادرمانی و کشت مریستم توسط RT-PCR برای هر سه ویروس مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد میزان حذف سه ویروس ACLSV، ASGV و ASPV به‏‌‏ترتیب با درصدهای 63/26، 5/35 و 46/78 در رقم‌های مختلف با یکدیگر متفاوت بود. بیشترین میزان عاری شدن از ویروس در رقم کوشیا و کمترین آن در رقم اسپادونا مشاهده شد. افزایش طول مدت گرمادرمانی رابطه مستقیم با افزایش درصد عاری سازی ریزنمونه­ها از هر سه ویروس مورد مطالعه داشت، اما از طرفی این افزایش دوره زمانی گرمادرمانی در 21 روز باعث کاهش رشد و تکثیر و حتی از بین رفتن ریزنمونه­ها شد. بنابراین 14 روز گرمادرمانی مؤثرترین تیمار جهت حذف آلودگی ویروس­هایASGV ،ASPV و ACLSV به‏‌‏ترتیب با 4/61، 100 و 5/45 درصد از ریزنمونه­های مورد مطالعه بود. در پایان آزمایش نمونه‌هایی که توسط RT-PCR سالم تشخیص داده شدند، تکثیر و ریشه‌دار شدند و در شرایط گلخانه­ای سازگار شدند.