بررسی کمی و کیفی اسانس نه جمعیت کشت‌شده Anthemis pseudocotula Boiss.

Abstract

جنس آنتمیس متعلق به تیرۀ کاسنی و 23 گونۀ بومی در ایران دارد که اندام هوایی گونه‌های آن حاوی اسانس و دارای ارزش دارویی ‌می­باشند. برای بررسی ترکیب‌ها اسانس <em>Anthemis pseudocotula </em> بذر نه جمعیت از مناطق مختلف گرد‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز کشت شد. در مرحلۀ گلدهی از سرشاخه‌های گلدار نمونه تهیه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب اسانس‌ها از دستگاه فام­نگار گازی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازدۀ اسانس بین جمعیت‌ها بین 2/0 در زنجان تا 03/0 درصد در گلستان1 متغیر است. 32 ترکیب در هشت جمعیت شناسایی شد که در جمعیت‌ها متفاوت بودند. از مهم‌ترین ترکیب‌ها می‌توان به بتا-توجون (به ترتیب گلستان2، گلستان3، تهران، یزد، بوشهر و گلستان1 برابر 9/62، 36، 1/33، 1/26 ، 4/20 و 9/13 درصد)، سیس-بتا-فارنزن (به ترتیب بوشهر، جمعیت 29717، یزد، گلستان3، زنجان، تهران و گلستان1 برابر 1/38، 9/21، 16، 7/15، 4/14، 3/13 و 2/12 درصد) و کاریوفیلن اکسید (به ترتیب یزد، گلستان1 و 29717 برابر 4/20، 1/20 و 7/17درصد) نام برد. شماری‌ از ترکیب‌های خاص یک جمعیت بوده به‌طوری‌که ترکیب‌های میرسن، سیس-بتا-اسیمن، دی هیدرو کاروئول، میرتنول و هومولن اپوکساید در جمعیت زنجان، کامفور در گلستان، (ای-ای) آلفا- فارنزن در بوشهر و 1, 8 – سینئول در جمعیت‌های گلستان 2 و زنجان دیده شد. نتایج تجزیۀ خوشه‌ای هشت جمعیت را به سه دستة تقسیم کرد. جمعیت زنجان با درصد بالای آلفا-ترپینئول و میرسن در یک دستة و دیگر جمعیت‌ها به دلیل مقادیر متفاوت بتا-توجون، سیس-بتا-فارنزن، کاریوفیلن اکساید و بتا-پینن در گروه‌های دیگری قرار گرفتند.