ارزیابی روابط عملکرد، صفات مرتبط با عملکرد و کیفیت میوه با استفاده از ضرایب همبستگی و تجزیه خوشه‌ای در برخی رگه‌های گوجه‌فرنگی

Abstract

گوجه‌فرنگی (<em>Lycopersicon esculentum </em>Mill.) گیاهی از تیره سیب‌زمینی‌سانان (Solanaceae) و دومین سبزی پرمصرف جهان است که ارزیابی عملکرد میوه و صفات مؤثر بر آن در گزینش رقم‌های مطلوب حائز اهمیت می‌باشد. به‌منظور بررسی روابط عملکرد، صفات مرتبط با عملکرد و کیفیت میوه در 83 رگه s₃ گوجه‌فرنگی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی‌داری برای رگه‌ها در تمام صفات مورد بررسی نشان داد. عملکرد میوه همبستگی مثبت و بسیار معنی‌داری با صفات متوسط تعداد و وزن میوه در هر رگه، طول و قطر میوه، ضخامت پریکارپ و اسید قابل تیتراسیون و همبستگی منفی و معنی‌داری با صفات تعداد روز تا رسیدگی 50 درصد میوه و شاخص رسیدگی داشت. تجزیه خوشه‌ای، رگه‌ها را در پنج گروه قرار داد و برای تمام صفات به‌جز میزان مواد جامد محلول، تفاوت بسیار معنی‌داری بین گروه‌ها وجود داشت. بر اساس مقایسه میانگین گروه‌های حاصل از تجزیه خوشه‌ای، رگه‌های گروه پنجم شامل 282، 269، 260، 280، 276، 244، 213، 247 و 412 زودرس و دارای مقادیر بالای صفات مرتبط با عملکرد میوه بودند. هم‌چنین بر اساس نمودارهای سه‌بعدی رسم‌شده، برخی از رگه‌ها دارای میزان اسید قابل تیتراسیون و نسبت طول به عرض میوه بالاتر و شاخص رسیدگی پایین‌تری نسبت به سایر رگه‌ها بودند و به‌دلیل خاصیت ماندگاری بالا، به‌عنوان رگه‌های مناسب جهت مصارف تازه‌خوری و فرآوری قابل‌توجه بوده و می‌توانند برای تولید هیبریدهای مطلوب استفاده شوند.