تنوع مورفولوژیک برخی جمعیت‏های سنبل بیابانی پاره‌برگ(Eremostachys laciniata Bunge

Abstract

جنس <em>Eremostachys</em> )تیرۀ نعناع( ‌60 گونه دارد که 15 گونه از آن در ایران رویش دارد. ریشۀ سنبل بیابانی پاره‌برگ (<em>E. laciniata</em>) برای درمان بیماری‏های روماتیسمی و دردهای مفصلی استفاده می‌شود. به‌منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک این گیاه، این آزمایش در شمال غرب کشور و در سال 1391‌ـ 1392 انجام شد. نمونه‌برداری از 15 منطقۀ شمال غرب کشور انجام شد. حدود 30 صفت از‌جمله ارتفاع گیاه، طول گل‌آذین، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنا‏دار بین عملکرد ریشه با صفات طول ریشۀ ذخیره‏ای اصلی (62/0=r)، طول ریشۀ اصلی (53/0=r) و تعداد ریشۀ ذخیره‏ای (57/0=r) در سطح 5 درصد و محیط ریشۀ ذخیره‏ای اصلی (85/0=r) در سطح 1 درصد وجود داشت. نتایج نشان داد که جمعیت‏ها در 27 صفت از 30 صفت ‌مطالعه‌شده با هم اختلاف معنا‏دار داشتند. نتایج تجزیه به عامل‏ها نشان داد که 4 عامل اصلی و مستقل در‌مجموع 5/75 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. تجزیۀ خوشه‏ای با روش Ward جمعیت‏ها را از یکدیگر تفکیک و آن‌ها را در 4 گروه قرار داد. سه جمعیت مرند، تیل و حیدرآباد در بیشتر صفات مقادیر بالایی دارند و می‏توانند در برنامه‏های اصلاحی و تولیدی ‌استفاده شوند.