جمع آوری و ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده های بومی گشنیز ایران با توجه به برخی از صفات مورفولوژیکی و آنتی اکسیدانی

Abstract

در این پژوهش به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‏های بومی گشنیز ایران،21 تودۀ جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف ایران در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی1390‏‏‌ـ 1391 در قالب طرح آگمنت (ارزیابی مقدماتی عملکرد‏) کاشته شدند. برخی صفات مورفولوژیکی (زمان سبز‌شدن، ‏ارتفاع، وزن تر و خشک‏، وزن هزار‌دانه) و ‏آنتی‏اکسیدانی (کاروتنوئید، ویتامین C‏، کاتالاز و پراکسیداز) ارزیابی شدند. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که جمعیت‏های بررسی‌شده از نظر صفات وزن تر، خشک و وزن هزار‌دانه تفاوت معنا‏داری دارند. تجزیه به عامل‏ها نشان داد، سه عامل اصلی توانست 31/74‌درصد از کل واریانس صفات را توجیه کنند. بر‌اساس نتایج حاصل از تجزیۀ خوشه‏ای به روش یو پی جی ام آ، 21 جمعیت گشنیز در چهار گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل‏: بوشهر (1) و خوزستان (2)‏، با کوتاه‏ترین ‏زمان سبز‌شدن، ‏بیشترین میانگین وزن تر و خشک برگ، ساقه، بوته، ‏تعداد بذر، وزن هزار‌دانه و بیشترین‏ میزان ویتامین C و پراکسیداز در مقایسه با سایر گروه‏ها به‌منزلۀ سازگارترین‏ توده‏ها در شرایط اهواز معرفی می‏شوند. در‌مجموع می‏توان از این تنوع موجود در میان توده‏های بومی گشنیز‏ به‌منزلۀ یک منبع ژنتیکی ارزشمند، برای کارهای اصلاحی استفاده کرد.