بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus با استفاده از خصوصیات رویشی گیاه و بذر

Abstract

برخی از گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus را می‌توان در برنامه‌های اصلاحی و همچنین به عنوان پایه برای آلبالو و گیلاس مورد استفاده قرار داد. هدف از این بررسی شناخت بهتر ویژگی‌های گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus به منظور کاربرد آنها در برنامه‌های اصلاحی آینده بود. به این منظور، تعدادی از ویژگی‌های مورفولوژیکی قسمت‌های رویشی گیاه و بذر و استفاده از این صفات برای گروه‌بندی ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus، تعداد 38 صفت روی 28 ژنوتیپ از چهار گونه این زیرجنس که از 8 منطقه جمع‌آوری شده بودند مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل گونه‌های P. avium L. و P. mahaleb L. (از گروه Eucerasus) و P. incana Pall. و P. microcarpa Boiss. (از گروه Microcerasus) بودند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تنوع ژنوتیپ‌ها از لحاظ صفات مورد بررسی بود. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی‌های مثبت و منفی معنی‌دار بین برخی صفات مهم چون ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، طول و وزن بذر را نشان داد. همچنین تجزیه عامل مشخص نمود که ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، شکل برگ، طول دمبرگ، طول بذر، وزن بذر، شکل نوک بذر و ضخامت بذر از صفات تشکیل دهنده عوامل اصلی هستند. صفات مؤثر در هفت گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعاً 71/85 درصد از کل واریانس را توجیه نمودند. تجزیه کلاستر با استفاده از این هفت عامل توانست گونه‌ها را از همدیگر تفکیک نماید به طوری که در فاصله نزدیک 25 ژنوتیپ‌ها را به دو گروه اصلی شامل Eucerasus و Microcerasus و در فاصله 19 در سطح چهار گونه تقسیم نمود. در فاصله 10 گروه‌های بیشتری (8 گروه) مشاهده شد که به دلیل تفاوت‌های درون گونه‌ای گیاهان مورد بررسی از مناطق مختلف بود، به طوری که گیاهان یک گونه و از یک منطقه اغلب با یکدیگر گروه‎بندی شدند. تجزیه سه‎بعدی با استفاده از سه عامل اصلی نیز توانست موقعیت ژنوتیپ‌ها را مشخص نموده و گونه‌ها را از هم تفکیک نماید.