بررسی اثر تاریخ کاشت بر روند تجمع مادۀ خشک و خصوصیات زراعی ارقام سیب‏زمینی تحت‌تأثیر یخ‏بندان در شرایط مزرعه

Abstract

این پژوهش به‏صورت آزمایش کرت‏های‏یک‌بار خرد‌شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار به‌مدت یک ‏سال زراعی (1390‌ـ 1391) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت از یازدهم آذرماه تا اول دی‌ماه به فاصلۀ 10 روز و فاکتور فرعی چهار رقم سیب‌زمینی (سانته، ساوالان، سانتانا و المرا) بود. هنگام وقوع یخ‏بندان گیاهان در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه به‌ترتیب در مرحلۀ غده‏زایی و رشد سبزینه‏ای بودند که در‌نتیجه کلیۀ اندام‏های هوایی بوته‏ها از بین رفتند ولی در تاریخ کاشت اول دی‌ماه گیاهان هنوز از خاک خارج نشده بودند. یک هفته قبل از برداشت، اندام‏های هوایی قطع و غده‏ها در اواخر اردیبهشت‌ماه برداشت شدند. در اولین نمونه‏برداری بعد از وقوع یخ‏بندان، مقدار مادۀ خشک اندام‏ هوایی و غده در کلیۀ ارقام کاهش یافت. رقم ساوالان سریع‏تر از سایر ارقام ترمیم یافت. همچنین سرعت ترمیم گیاهان در تاریخ کاشت 21 آذر سریع‏تر از تاریخ کاشت 11 آذرماه بود. بیشترین تجمع مادۀ خشک بوته در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه به رقم ساوالان تعلق داشت. به‏دلیل بیشتر‌بودن مقدار مادۀ خشک بوته در تاریخ کاشت 11 آذرماه نسبت به 21 آذرماه، اختلاف عملکرد محصول در تاریخ کاشت 21 آذر (96/7 تن در هکتار) در مقایسه با تاریخ کاشت 11 آذر (39/7 تن در هکتار) در سطح معنا‏دار 5درصد برتر بود. نتایج نشان داد که بر اثر یخ‏بندان عملکرد کل و قابل فروش غده، درصد عملکرد قابل فروش و متوسط وزن غده در هر دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه در مقایسه با تاریخ کاشت اول دی‌ماه کاهش یافت ولی اثر یخ‏بندان بر متوسط تعداد غده و درصد مادۀ خشک غده معنا‏دار نبود. با توجه به نتایج این پژوهش به‌منظور اجتناب از خسارت یخ‏بندان به کشت زمستانۀ سیب‏زمینی در خوزستان از کاشت این محصول قبل از اوایل دی‌ماه بایستی اجتناب کرد و رقم ساوالان به‌منزلۀ مناسب‏ترین رقم برای این کشت توصیه می‌شود.