شناسایی عوامل قارچی مولد لکه‌برگی گوجه‌فرنگی و کنترل بیولوژیکی آنها توسط آنتاگونیست‌های ناحیه ریزوسفر گوجه‌فرنگی در منطقه سیستان

Abstract

به منظور شناسایی و کنترل بیولوژیک عوامل قارچی مولد لکه برگی گوجه‌فرنگی در منطقه سیستان، طی سال­های ۹۳-۹۲ از مزارع و گلخانه­های مختلف نمونه‌برداری به‌عمل آمد. جداسازی و تشخیص گونه‌ها با استفاده از روش­های استاندارد در آزمایشگاه انجام گرفت. در مجموع ۱۰۲ جدایه قارچی به‌دست آمد که بر اساس خصوصیات ریخت­شناسی در شش گونه <em>Alternaria alternata، A</em>. <em>dumosa</em>، <em>A</em>. <em>tenuissima</em>، <em>A</em>. <em>mimicula</em>، <em>A</em>. <em>tomaticola</em>و<em>Cladosporium cladosporiodes </em>قرار گرفتند. همه قارچ‌های جداسازی شده روی گوجه‌فرنگی بیماریزا بودند. در این پژوهش گونه <em>C. cladosporiodes </em>به‌عنوان عامل بیماری روی گوجه­فرنگی برای اولین بار از ایران گزارش می­شود. به منظور کنترل بیولوژیک بیمارگر­ها از مجموع ۲۲۰ جدایه قارچی و باکتریایی جدا شده از ریزوسفر گوجه­فرنگی، ۱۰ جدایه به روش کشت متقابل توانایی آنتاگونیستی بالایی در برابر قارچ‌های بیمارگر از خود نشان دادند. این جدایه­ها شامل <em>Trichoderma harzianum</em>، <em>T</em>. <em>virens</em>و <em>B</em>. <em>subtilis</em>بودند. در بررسی­های آزمایشگاهی مشخص شد که <em>T</em>. <em>harzianum</em>، <em>T</em>. <em>virens</em>، BS1 و BS2 دارای اثرات آنتاگونیستی بالاتری بودند که بیشترین اثر بازدارندگی روی <em>A. alternata </em>به‌ترتیب ۶۷/۵۵، ۸۳/۵۲، ۷۱/۵۸ و ۵۷/۵۸ درصد داشتند. به همین دلیل این جدایه­ها جهت آزمایش­های بیوکنترلی در شرایط گلخانه انتخاب گردیدند. بر اساس نتایج آزمایش­های گلخانه­ای، جدایه­های آنتاگونیست باعث کاهش شدت بیماریزایی و بهبود عملکرد صفات زراعی شدند. در این میان از قارچ‌های آنتاگونیست گونه <em>T. harzianum</em> و از جدایه‌های باکتریایی، جدایه BS1 عملکرد بهتری را نشان داده بودند.