پاسخ‌های فیزیولوژیکی ارقام کنجد به کاربرد نانو منیزیوم و پلیمر زیستی کیتوزان تحت شرایط رژیم‌های مختلف آبیاری

Abstract

به­منظور بررسی پاسخ­های فیزیولوژیکی دو رقم کنجد به کاربرد نانوکود منیزیم و کیتوزان تحت شرایط رژیم­های آبیاری، آزمایشی به‌صورت اسپیلات­پلات فاکتوریل بر مبنای بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 97-1396 انجام شد. قطع آبیاری به­عنوان فاکتور اصلی (آبیاری نرمال، آبیاری تا 50 درصد گلدهی و دانه­بندی)، فاکتورهای فرعی شامل ارقام کنجد اولتان و دشتستان-2، نانو منیزیم (محلول­پاشی و عدم محلول­پاشی) و کیتوزان (صفر، 8/4 و 4/6 گرم بر لیتر) بودند. بیش‌ترین عملکرد دانه در کاربرد 4/6 گرم در لیتر کیتوزان تحت شرایط آبیاری نرمال با میانگین 1/1235 کیلوگرم در هکتار بود. بیش‌ترین محتوی کلروفیل کل در ژنوتیپ دشتستان-2 تحت شرایط آبیاری نرمال با میانگین 7/24 میلی­گرم بر گرم وزن تر به­دست آمد و کم‌ترین میانگین در هر دو ژنوتیپ در آبیاری تا BBCH65 به­ترتیب با میانگین 21/17 و 46/17 میلی­گرم بر گرم وزن تر مشاهده شد. کاربرد نانوکود در ژنوتیپ اولتان تحت شرایط آبیاری تا BBCH65 منجر به افزایش 11/41 درصدی فعالیت آنزیم کاتالاز در مقایسه با تیمار شاهد گردید. بیش‌ترین فعالیت آسکوربات پراکسیداز در تیمار عدم کاربرد کیتوزان تحت شرایط آبیاری تا BBCH65 بود که افزایش 06/55 درصدی در مقایسه با تیمار شاهد داشت. به‌طورکلی، نتایج نشان داد که آبیاری تا BBCH65 منجر به کاهش عملکرد دانه شد که با محلول­پاشی نانوکود منیزیم و کیتوزان اثرات منفی ناشی از تنش تعدیل (به­ترتیب 93/9 و 46/27 درصد) شد. براساس نتایج تجزیه رگرسیونی چهار صفت، کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین و کاتالاز وارد مدل شدند که در مجموع 11/42 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. نتایج همبستگی ساده بین صفات و تجزیه رگرسیونی حاکی از اثرات غیرمستقیم صفات فیزیولوژیکی بر عملکرد دانه بودند و از بین پارامترهای مورد بررسی رنگیزه­های فتوسنتزی از اهمیت بالایی در شرایط تنش برخوردار بودند.