نگرشی تطبیقی به مبنای مسئولیت مدنی پدر و مادر در برابرکارهای زیانبار فرزندان؛ ضرورت بازنگری در حقوق ایران؟

Abstract

مسئولیت پدر و مادر در حقوق ایران و انگلستان مبتنی است بر تقصیر. در حقوق مصر نیز مبنا چنین است، با این تفاوت که این تقصیر مفروض انگاشته شده است. در فرانسه، در اواخر دهۀ پایانی قرن بیستم، مبنای مسئولیت پدر و مادر از فرض تقصیر به مسئولیت محض دگرگون شد. در بسیاری از ایالت‌های امریکا نیز مسئولیت محض پدر و مادر قاعدۀ عمومی به‌شمار می‌آید. در راستای توجیه مسئولیت محض، خطر پدیدآمده از فرزندداری و تضمین حقّ زیان‌دیده از برجسته‌ترین دلایل هستند. از سوی دیگر، پیدایش رویکرد توزیعی به مسئولیت مدنی، بیش از پیش بر توزیع زیان و به دنبال آن، مسئولیت محض پای می‌فشارد. در حقوق ما، نگرش توزیعی به مسئولیت مدنی و پیرو آن، محض دانستن مسئولیت پدر و مادر دشوار است. دادرسان ما اختیاری برای دگرگونی مبنای مسئولیت ندارند و از‌این‌رو، در قلمرو مسئولیت مبتنی بر تقصیر، با نگرش بر عدم نیاز به تمرکز بر خطر برخاسته از فرزندداری، امارۀ قضایی راهکاری برای آسان نمودن اثبات مسئولیت والدین به‌شمار می‌آید.