تعهدات حقوق بشری و شرکت‎های فراملی با تأکید بر رویکرد شورای حقوق بشر

Abstract

شرکت‌های فراملی یکی از بازیگران اصلی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دنیای معاصر هستند. این شرکت‌ها افزون بر دستاوردهای مناسب و مطلوبی که در عرصه‌های مختلف به‌جا گذاشته‌اند، آسیب‌هایی به‌ویژه در حوزۀ حقوق بشر رقم زده‌اند. این موضوع به یک مسئلۀ اختلاف‎برانگیز در حوزۀ حقوق بین‎الملل بشر منجر شده است که آیا شرکت‎های فراملی تعهدات حقوق بشری دارند؟ در پاسخ به این پرسش، دو رویکرد اصلی شکل گرفته است؛ نخست، رویکرد اخلاقی که معتقد است حقوق‌ بشر به‌‌عنوان تعهدات بنیادین اخلاقیِ ازپیش موجود، به همه موجودیت‌ها ازجمله شرکت‌های فراملی قابل انتساب است. دوم، رویکرد نهادی که می‌گوید حقوق ‌بشر همان حقوقی است که در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر و اسناد بین‌المللی بعدی آمده است و اینکه دولت‌ها متعهدان اصلی در قبال حقوق بشر به‌شمار می‌آیند. به اعتقاد رویکرد اخیر، عدم انتساب مستقیم تعهدات حقوق بشری به شرکت‌های فراملی، روش مناسب‌تری برای صیانت از حقوق بشر است. این مقاله با ارزیابی هر دو رویکرد و همچنین توجه به اسناد شورای حقوق بشر چنین نتیجه‌گیری می‌کند که اگرچه شرکت‌های فراملی تعهدات حقوق بشری دارند، اما همچنان این دولت‌ها هستند که متعهد مستقیم تعهدات حقوق بشری به‌شمار می‌آیند.