موانع نهادی سرمایه گذاری خطرپذیر در ایران: مطالعه‌ای برای واکاوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های کوچک فناور

Abstract

سرمایه‌گذاری خطرپذیر ابزار مهمی در تامین مالی شرکت‌های کوچک فناور است، اما عدم انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها مانع توسعه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران شده است. از آنجا که نهادها چارچوب‌هایی را ایجاد می‌کند که انگیزه و رفتار‌ بازیگران اقتصادی را تعیین می‌کند، در این مطالعه تلاش شد به این سوال پاسخ داده شود که چه نهادهایی منجر به کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک فناور می‌شود و چگونه؟ لذا این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و برای پاسخ به سوال فوق از روش کیفی نظریه برخاسته از داده‌ها (رویکرد گلیزری) بهره می‌برد. جامعه آماری شامل مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، مدیران بنگاه‌های کوچک فناور، سیاستگذاران و خبرگان دانشگاهی است که 29 نفرشان به شیوه هدفدار-نظری انتخاب شدند و داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با ایشان جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد پنج جریان سرمایه‌گذاری مانع هدایت سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های فناورانه می‌شود و در شکل‌گیری این جریان‌ها نهادهایی همچون نهادهای افشای اطلاعات، مالیات، مالی (با محوریت بانک‌ها)، تورم، مقررات کار، تجاری و گمرکی، حقوقی قضایی، سیاسی و برخی نهادهای فرهنگی اجتماعی حائز اهمیت‌اند. بر این اساس توصیه می‌شود سیاست‌گذاران به جای اعمال سیاست‌های مداخله‌گرانه مستقیم، موانع نهادی را اصلاح نمایند.