تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران در خوانش تجددخواهانۀ متفکران ایرانی از تاریخ در عصر مشروطه

Abstract

تجدد و روشنفکری، یکی از رویش‌های مهم فکری دوران مشروطه در ایران است که منجر به بازخوانی بسیاری از مفاهیم موجود از گذشته و بازتعریف آن‌ها براساس نگرش‌های نوی آن زمان می‌شود. این مقاله، ازطریق بررسی متون آن دوران و منابع مرتبط دیگر و با استفاده از روش تفسیری-تاریخی و تحلیل محتوا، برای پاسخ‌گویی به این سؤالات، که خوانش جدید از تاریخ توسط تجددخواهان چه نقشی در تکوین اندیشه میراث ملّی ایران داشت؟ و آثار معماری گذشتگان در این موضوع چه جایگاه و اثری داشتند؟ به بررسی مفهوم تجدد و مفاهیم مرتبط دیگر در این موضوع می‌پردازد. سپس مضمون تازه‌ای از مفهوم تاریخ از نگاه متجددان را که می‌توان آن را «خوانش تجددخواهانه از تاریخ» نام نهاد، مورد مداقه قرار می‌دهد. بررسی زمینه‌های "تکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران" ناشی از پیامد این خوانش از اهداف این پژوهش است، که بر معماری باقی‌مانده از گذشتۀ ایران به‌عنوان رکنی مهم از تاریخ که هویت‌ساز و در فهم هستی و چیستی تاریخی ما اهمیت فراوانی دارد استوار شده است. آثاری که متجددان قصد دارند تا آن را به‌عنوان میراث ملّی ایرانیان به تایید، ثبت‌ و ضبط رسانده همه را به اهمیت آن واقف ساخته و بر حفاظت از آن تاکید ورزند.