تبیین مفهوم بیرون و درون در فضاهای مابین مسکن آپارتمانی "مطالعه موردی بالکن در سه نمونه از مجموعه‌های مسکونی تهران"

Abstract

در دهه‌های اخیر، سرعت ساخت مسکن آپارتمانی موجب توجه کمتر به کیفیت فضاهای زندگی و فضاهای مابین و مفهوم "بیرون و درون" در مجموعه‌های مسکونی شده است. منظور از فضاهای مابین در آپارتمان‌های مسکونی سلسله‌مراتبی از فضاهای واسطه از ورودی مجموعه، تا بالکن، است. تحلیل پیشینۀ نظری موضوع نشان می‌دهد که سه دسته عوامل ادراکی- معنایی، عملکردی- رفتاری وکالبدی– محیطی در بستری اجتماعی- فرهنگی ویژگی‌های فضاهای مابین را تعیین می‌نمایند. برای آزمون مدل نظری پیشنهادی، بالکن به عنوان فضای باز خصوصی مابین واحد مسکونی و محوطۀ مسکونی انتخاب شده است. پرسش اصلی این است که کیفیت بالکن به عنوان فضاهایی مابین، تحت تاثیر چه عواملی است و در بسترهای اجتماعی- فرهنگی متفاوت انتظار مردم از کارکرد آن چیست؟ برای مطالعۀ موردی سه مجموعه از آپارتمان‌های مسکونی تهران با زمینه‌های متفاوت اجتماعی- فرهنگی انتخاب شدند. روش تحقیق کیفی و رویۀ عملی آن تکمیل پرسشنامه، مصاحبه با ساکنان و استفاده از فن تمایز معنایی است. یافته‌های تحقیق نشان ‌می‌دهد که ارتباط بیرون و درون فضاهای مسکونی و ارتباط آن با وضعیت اجتماعی ساکنان، از طریق بررسی عوامل ششگانه فوق در چارچوب مدل پیشنهادی قابل تبیین است. توجه به کارکردهای ثانویه و چندمنظوره بودن فضاهای مابین، از نیازهای برنامه‌ریزی و طراحی برای ارتقاء کیفیت زندگی در مسکن آپارتمانی است.