سیاست، جنسیت، بازنمایی (تحلیل انتقادی دیدمان‌ جنسیت در دوره‌ی ناصری)

Abstract

جنسیت نه داده‌ای طبیعی بلکه یک پی‌آمد اجتماعی-فرهنگی و یک تأثیر پدیداری پیرامون جنس است. موضوعی که باید در بافت تاریخی ایران و در دوره‌های مختلف مورد تأمل قرار گیرد. از سوی دیگر نوع نگرش افراد و جامعه به این موضوع همیشه تحت قید و بندهای معرفتی و روان‌شناختی بوده است. بازنمایی جنسیت در تصاویر عکاسی می‌تواند شاهدی برای عینیت بخشیدن به چنین محدودیت‌هایی باشد. بنابراین می‌توان پرسید، چه رابطه‌ای بین بازنمایی عکاسانه‌ی جنسیت و هنجارهای اجتماعی و روان‌شناختی موجود در خودآگاه و ناخودآگاه جمعی ایرانیان وجود داشته است. به بیان دیگر، از طریق چه دیدمانی و چگونه بازنمایی جنسیت در دوره‌ی ناصری شکل‌گرفته و نقش قدرت در این بازنمایی چگونه بوده است؟ بدین منظور، نظریات میشل فوکو در کنار آراء روان‌شناختی زیگموند فروید و ژاک لاکان، چهارچوب مفهومی و روش‌شناختی متفاوتی را برای فهم دیگرگون مسئله فراهم می‌آورند. اهمیت نظری این نوشته به جهت پرکردن شکاف تحقیقاتی‌ای است که در این حیطه وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که جنسیت در دیدمانی سیاسی مورد بازنمایی عکاسانه قرار گرفته است و روابط قدرت مردسالار، نظم جنسی خاصی را به همراه داشته است؛ روابط قدرت و نظم جنسی‌ای که می‌تواند در ساحت خیالی و نمادین جامعه مورد واکاوی قرار گیرند