خوانشی بر نقاشی‌های دیواری حمام مهدی‌قلی‌بیگ مشهد

Abstract

حمام شاه مشهد عصر صفوی بواسطه دیوارنگاره‌هایش قابل تامل است. هدف، مطالعه بصری و مضمونی نقاشی‌های سربینه حمام و نمود عناصر اجتماعی بر آنست و دنبال پاسخ‌ در چیستی شکل و محتوای آثار نقاشی ها ،بازخورد فضای فکری حاکم بر جامعه دوران قاجار می‌باشد.<br /> رویکرد تحقیق کیفی و روش، توصیفی-تحلیلی است. پس از توصیف معماری بنا،موضوع و محتوای نقاشی های سربینه ، از نظر جامعه‌شناسی مورد واکاوی و مطالعه قرار گرفته است. جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی ،با عکاسی میدانی انجام شده است. <br /> یافته‌ها در دو بخش قابل طرح‌اند: اول محتوای نقاشی‌های سربینه در شش حیطه طبقه‌بندی شده‌اند، کتیبه‌های مذهبی، صحنه‌های اسطوره‌ای، داستان‌های ادبی و عاشقانه، زندگی عامیانه مردم، پهلوانان و ورود مدرنیسم. دوم، عصر قاجار کشاکش میان سنت و تجدد را به نمایش می‌گذارد. هنرمندان در کنار نقاشی‌هایی که ماحصل ورود دنیای مدرن به ایران است، عناصر فرهنگی غربی در پوشش انسان‌ها چون کراوات و زنان سرلخت؛ عناصر سنتی از مضامین پهلوانی و صحنه‌های عاشقانه تا پوشش سنتی را تصویر کرده‌اند. علیرغم سنگینی کفه‌ی ذوق درباری، اما هنرمند بن‌مایه‌های فرهنگی خود را داشته. نقاشی های سربینه حمام، نوع نگاه اجتماعی هنرمندان به محیط بوده و توانسته نماینده وضع جامعه و دغدغه مردم آن روزگار را در قالب نقاشی نمایان کند.