"بررسی تطبیقی نگاره‌هایی از کهن‌ترین شاهنامه‌ی جهان با شاهنامه‌های مکتب شیراز اینجو (725-758ه.ق)"

Abstract

یکی از کهن‌ترین شاهنامه‌های مصور ایران، که برای بسیاری از پژوهشگران ناشناخته است، شاهنامه‌ی « کاما» یا «دستور» است که به‌ نظر می‌رسد متعلق به اوایل قرن هفتم ه.ق باشد. این نسخه‌ی مصور دارای جنبه‌های ساختاریِ بسیار اصیلی است که تاکنون بدان و تأثیرات زیبایی‌شناختی آن بر سایر نُسخ ادوار بعد پرداخته نشده است. هدف اصلی این جستار تحلیل هندسه‌ی مبنایی و بررسی تأثیرات زیبایی‌شناختی این شاهنامه‌ بر شاهنامه‌های مکتب شیراز اینجوست. <br /> سوال اصلی پژوهش حاضر این است که شاهنامه‌ی مذکور به لحاظ عناصر تصویری و هندسه‌ی مبنایی چه تأثیراتی بر نگاره‌های اصیل مکتب اینجو گذارد؟ روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی- تطبیقی، مبتنی بر اولین مرحله از رویکرد اروین پانوفسکی، که توصیفی پیشا‌شمایل‌نگارانه است، با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و اینترنت می‌باشد. <br /> تحقیقات این پژوهش اشکار می‌سازد نگارگر شاهنامه‌ی کاما از نسبت رادیکال 2 که نسبتی است متعلق به دوران کهن -پیش از نسبت طلایی که مصریان باستان به کار می بردند_ حدّاکثر بهره‌برداری را نموده است. این نسبت در شاهنامه‌های اینجو تداوم می‌یابد. نتایج حاصل از تطبیق نگاره‌های دو مکتب سلجوقی و اینجو آشکار می‌سازد که به‌جز هندسه‌ی مبنایی، بسیاری از عناصر تصویری شاهنامه‌های اینجو نظیر رنگ‌های ناب، فضاسازیِ کتیبه‌وار و فشردگی عناصر بصری در کادر افقی و طراحی پویا، از نگاره‌های شاهنامه‌ی کاما، تأثیرات بسیاری پذیرفته است.