مجسمه های گچی سلجوقی

Abstract

مجسمه‌های گچی در روند تبارشناسی و تاریخ نگاری هنر سلجوقی مهجور مانده است. این گونه کمال یافته حتی از آن روی که مصداق بارز و تجسم یافته اندیشه «تحریم شمایل نگاری» در شریعت و فقه اسلامی است؛ در احتساب ظرفیت­های هنری- صنعتی تمدن اسلامی نیز نادیده انگاشته و مورد بی­مهری واقع شده است. با همه این تفاسیر وجود نمونه­های درخور توجه و برجای مانده مجسمه­های گچی از دوران سلجوقی، گواه آن است که هیچ عامل بازدارنده­ای نتوانسته از نضج و تکوین این هنر- صنعت زیبا و به نوعی نبوغ هنری پویا و حصارگریز ایرانی، جلوگیری کند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و شیوه استقرایی می­کوشد جایگاه مجسمه­های گچی در سیر تاریخی هنر سلجوقی را کاویده و با معرفی نمونه­های شاخص و روش­های تولید آن به احقاق جایگاه واقعی آن در تاریخ هنر ایران، مبادرت ورزد. همچنین با معرفی نشانه­های محلی؛ بومی و ملّی ملحوظ در مجسمه­ها و آثار گچی؛ نقبی بر ریخت و چگونگی تاثیرات پذیرفته شده از فرهنگ­های دیگر نیز بزند. مجسمه­های گچی سلجوقی شناسنامه­ای زنده از زیبایی­شناسی و پیشه­وری هنری یکی از ادوار دوران ساز تمدن ایرانی- اسلامی است.