تشیع و فِرق آن در الأنساب سمعانی

Abstract

کتاب های مشتمل بر موضوعات مربوط به انساب و رجال را می‌توان از جمله منابع مهم در پژوهش‌های تاریخی به معنای عام و تاریخ فرق اسلامی در معنای خاص به شمار آورد. «الأنساب» سمعانی (د.562 ق) در شمار مهم‌ترین آثار در این زمینه است. در این مقاله کوشیده‌ایم گزارش‌های سمعانی را درباره شیعیان با توجه به اوضاع و احوال پریشان سیاسی زمانه او و برخوردهای فرقه‌ای در این دوران، بررسی و تحلیل کنیم. با وجود سیاست ضد شیعی سلجوقیان (حک: 429-590 ق)، سده 6 ق در واقع دوران گسترش آموزه‌های شیعه بود. گزارش‌های سمعانی درباب عقاید فرق به ویژه غالیان را می‌توان نشانه‌ای از نگرانی عمومی اهل‌تسنن درباره نفوذ این عقاید در دستگاه حکومتی و عامه مردم تلقی کرد. وی از میان فرق گوناگون و پر شمار شیعه، بیشتر به امامیه و زیدیه توجه کرده‌است. با آنکه سمعانی با شماری از شیعیان ارتباط مستقیم داشت، آنچه از شخصیت‌ها و عقاید شیعیان به دست می‌دهد، متأثر از دیدگاه‌های پیشینی[1] است که در تصویرسازی کلی از تشیع در سده 6 ق و حتی سده‌های بعد، نقشی بسزا داشته است.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]. Priority approaches.