سیمای زنگیان در التاریخ الباهر ابن اثیر: جانبداری یا بی‌طرفی؟

Abstract

<em>التا</em><em>ریخ­الباهر</em><em> فی‌­الدولة­الاتابکیة</em> نوشتۀ ابن اثیر (د.۶۳0 ﻫ.) یکی از نمونه­های برجستۀ تاریخ­های دودمانی در سنت تاریخ­نگاری اسلامی است و در آن، زندگی و شخصیت اتابکان زنگی و رویدادهای عصر ایشان در جزیره و شام گزارش شده است. در این مقاله گزارش­های ابن اثیر از اتابکان زنگی، به صورت جدا از یکدیگر ارزیابی شده تا نشان داده شود که تصویر وی از زنگیان بی­طرفانه است یا جانبدارنه؟ بنابر یافته­های این پژوهش می­توان گفت که اطلاعات ابن اثیر از زندگی و کارنامۀ زنگیان، جعل و خلاف‌گویی نیست، امّا در آن بزرگ­نمایی و جانبداری دیده می­شود: دو سلطان بزرگ زنگی، عمادالدین و نورالدین، به­عنوان طلایه داران جهاد ضد صلیبی، در سیمای حاکمانی آرمانی در قوارۀ خلفای صدر اسلام تصویر شده­اند. گزارش­های ابن اثیر از دیگر امیران زنگی، خالی از مبالغه و گزافه­گویی است و افزون بر مدح و ذکر نیکی­ها، متضمن ذمّ و ذکر ضعف­های آنان نیز هست.