فقه و مبانی حقوق اسلامی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
نقدی بر حکم به حرمت تولید سلاح هسته‌ای تفکیک میان «تولید» و «استفاده»
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)امروزه سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان یکی از ابزارهای قدرت برخی از کشورها شناخته می‌شود؛ به‌نحوی که دکترین دفاعی این کشورها بر پایه وجود این سلاح‌ها استوار است. مطابق نظریه بازدارندگی هسته‌ای، داشتن سلاح هسته‌ای می‌تواند کشورها ...
-
نسبت ورع و عبادت در فقه العباده
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)مفهوم ورع باوجود استعمال در ابواب مختلف فقهی نه‌تنها در میان فقیهان مورد نزاع است، بلکه به علت عدم تبیین مفاهیم ورع و عبادت در فقه، رابطه میان ورع و عبادت نیز روشن نیست. علاوه بر این، منوط کردن وصف ورع به برخی افراد نیز ...
-
ابعاد فقهی لایک کردن در شبکه های اجتماعی با تاکید بر ادله رضایت و سخط
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)با توسعه سریع شبکه‌های اجتماعی، واکنش‌های دیجیتال به یکی از مؤلفه‌های اساسی در ارتباطات معاصر تبدیل شده‌اند. از جمله این واکنش‌ها، سازکار «لایک» (پسند) است که به‌عنوان ابزاری برای ابراز تأیید، همراهی یا حمایت از محتوای ...
-
اعتبارسنجی معامله جهت تشبیه مرد به زن و بعکس
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)یکی از شرایط صحت معامله، مشروعیت جهت معامله است. در مواردی که موضوع قرارداد، تزیین و تشبیه مرد به زنان و یا بعکس است، با این سوال مواجه هستیم که چنین معاملاتی از نظر صحت و فساد چه وضعیتی دارند؟ در پاسخ به این سوال، گروهی ...
-
کاوشی نو در عدم سقوط اجرای قصاص با عارض شدن جنون
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)مطابق با عقیده مشهور فقها، اگر کسی در حال سلامت عقلی مرتکب جرم مستوجب قصاص شود، منتها قبل از اجرای قصاص مجنون شود، قصاص از او به صورت مطلق و در تحت هیچ شرائطی ساقط نمی‌شود، بلکه در همان حالت جنون بر وی اجرا می‌شود. مستفاد ...
-
توسعۀ قواعد ضمان قهری در مسئولیت‌های قراردادی با رویکرد فقه مقاصدی
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)این مطالعه به بررسی نقش مبانی فقه مقاصدی در توسعه قواعد ضمان قهری در مسئولیت‌های قراردادی می‌پردازد. پرسش اصلی آن، بررسی چگونگی استفاده از مبانی فقه مقاصدی برای توسعه قواعد ضمان قهری در مسئولیت‌های قراردادی است. این پژوهش ...
-
مبانی فقهی ثبت اختراعات نظامی
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)امروزه ظهور مالکیت معنوی (فکری) و سیطره آن بر اختراعات، برای حمایت از حقوق مخترعین، امری غیرقابل‌انکار به‌نظر می‌رسد؛ با این‌وجود، وضعیت حمایتی حقوق مالکیت معنوی از اختراعات در نزد متخصصان فن، فی‌الجمله با تردیدهای در برخی ...
-
نسبت بین تسامح و غبن در فقه و حقوق ایران
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)عقود در یک تقسیم‌بندی به دو دستۀ کلان تقسیم می‌شود: عقود مغابنه‌ای که عبارت است از عقودی که بنای طرفین عقد بر توازن عوضین عقد است و عقود مسامحه‌ای که به معنایِ عدم ابتنایِ اراده طرفین بر توازن عوضین عقد است. در عقود ...
-
واکاوی فقهی و حقوقی دیۀ دررفتگی مفاصل تأملی در ماده 571 قانون مجازات اسلامی
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)دررفتگی مفصل یکی از صدمات شایع استخوان است. در این نوع صدمه، دو استخوان از ناحیه مفصل از یکدیگر جدا شده و جابجا می‌شوند. قانون مجازات اسلامی دیه دررفتگی را در قالب یک ضابطه عام در ماده 571 بیان کرده‌است. همچنین در مواد 654 ...
-
نگرشی نو به ماهیت عقد ضمان تضامنی بر مبنای التزام به تأدیه
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)اغلب حقوق‌دانان معتقدند ضمان تضامنی به معنای انضمام ذمّۀ ضامن به مدیون است و دارای ماهیت واحد با ضمان نقل ذمّه به ذمّه است. باوجود این، قانون مدنی ازیک‌طرف در ماده 723، تضامن را به معنای التزام ضامن به تأدیه دین دانسته نه ...
-
تقصیر و نقش آن در تحقق جرم و مسئولیت کیفری
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)این پژوهش با روش عقلی و با استناد به موازین حقوقی و اخلاقی و با هدف تحلیل و بیان جایگاه تقصیر در وقوع جرم به روش توصیفی-تحلیلی با مراجعه به متون فقهی، حقوقی به واکاوی مفهوم و وجود‌شناسی تقصیر ونقش آن در تحقق جرم پرداخته‌است. ...
-
جریان قاعدۀ نفی غرر در مهریۀ عقد دائم از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعۀ ایران
(دانشگاه تهران, 2025-02-19)«غرر» به معنی ابهام موجود در مورد معامله‌ای است که یکی از متعاقدین را در معرض ضرر غیرقابل اغماض قرار دهد و اثر «نفی غرر» باطل بودن معاملات غرری است؛ اما چنین اثری در مهریه عقد نکاح مورد تردید واقع شده‌است. منشأ تردید این ...
-
بازاندیشی فقهی-حقوقی تأثیر عیوب حادث پس از عقد نکاح ر هیافتی بر استحکام خانواده
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)بر اساس ماده 1124 قانون مدنی، حق فسخ نکاح در صورت وجود عیب در حال عقد است؛ سؤال این است که اگر پس از عقد عیبی حادث شود طرف مقابل حق فسخ نکاح را دارد یا خیر. امکان و عدم امکان مباشرت زناشویی چه تأثیری در این مسئله می‌تواند ...
-
مبانی فقهی و تاریخی دار الموادعه: بازنگری در روابط دولت اسلامی با ملل غیر مسلمان
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)به‌رغم نظریه فقهی تقسیم جهان به دارالحرب و‌دار الاسلام، بررسی مبانی حقوق بشر اسلامی و منابع تاریخی نشان می‌دهد منطقه سومی هم وجود دارد که می‌توان آن را «دارالموادعه» خواند. به تعریفی دارالموادعه به سرزمین یا کشوری گفته ...
-
سنجه‌های اولویت‌یابی الزامات شرعی بر اساس ادلۀ نقلی
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)در بسیاری از مواردی که بین دو الزام و تکلیف شرعی تزاحم ایجاد می‌شود و مکلف توان امتثال هر دو تکلیف را ندارد، تشخیص تکلیف اهم بر مقایسه میان عناوین تکالیف و الزامات شرعی از نظر میزان اهتمام شارع نسبت به آنها توقف دارد. در ...
-
کنکاشی در مفهوم شهادت زور و آثار آن
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)اهتمام شارع و قانونگذار عرفی به اشتراط قیود و شروط لازم در شهادت به منظور اثبات دعاوی، حاکی از اهمیت موضوع و نقش تعیین‌کننده شهادت به عنوان دلیل اثبات دعوی می‌باشد؛ از اینرو علاوه بر شرایط لازم در خود شهود، شرط است که شهادت ...
-
بازخوانی و نقد رأی وحدت رویۀ شماره 811 هیأت عمومی دیوان عالی کشور با نگاهی به قواعد فقهی
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)قانون مدنی در ماده 391 حکمی مقرر داشته است،که در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع، بایع را ملزم به استرداد ثمن و در فرض جهل خریدار، ملزم به جبران خسارات نیز کرده است. با افزایش نرخ تورم در کشور، عده ای از قضات و صاحب نظران، ...
-
واکاوی ارتباط حوادث معلوم و مجهول زمانی در مسئله ارث با نقدی بر مادۀ 874 قانون مدنی
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)زمان دقیق وقایع غالبا منشاء تحقق قوانین فقهی و حقوقی به شمار می‌رود و اجمال در مسئله زمان، اختلافات و دعاوی حقوقی متفاوت را در پی خواهد داشت. این تنش‌های حقوقی هنگامی افزایش می‌یابدکه یک رویداد مجهول زمانی در ارتباط با ...
-
اصل آزادی اراده در وقف:بازنگری ظرفیت‌های فتوایی و تقنینی در راستای توسعۀ حداکثری
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)وقف از جمله نهادهای اقتصادی سنتی است که از دیرباز در میان ملل مختلف رواج داشته و بر اساس دیدگاه صحیح‌تر، حقیقت شرعیه محسوب نمی‌شود. با وجود این، در متون فقهی امامیه شرایط متعددی برای صحت این عمل حقوقی برشمرده شده‌است که ...
-
بررسی فقهی شرطیت تحقق معان علیه در صدق عنوان اعانت با تاکید بر کارکردهای قاعده اعانت بر اثم در فضای مجازی
(دانشگاه تهران, 2024-08-22)گناهان مختلف، از نظر میزان قبح یکسان نبوده و دارای شدت و ضعف هستند. ممکن است برای تحقق گناه، اشخاص دیگری اعم از حقیقی یا حقوقی مقدمات وقوع حرام را تسهیل و زمینه را برای ارتکاب عمل نامشروع فراهم کنند که اصطلاحاً به این ...
