تکیه و نقش‌های آن در زبان هَورامی

Abstract

هدف از نگارش این مقاله بررسی جایگاه تکیه در طبقه­ واژه­ها و نقش­های آن در زبان هورامی، یکی از زبان­های ایرانی نو شاخه شمال غربی، است. برای گردآوری داده­ها، از ده گویشور بومی بی‌سواد این زبان در سنین بین 30 تا 80 سالگی از طریق مصاحبه در حدود پنج ساعت ثبت و ضبط داده­ها انجام شده است. به علاوه، از شم زبانی نگارنده به عنوان گویشور بومی و منابع مکتوب در این زمینه به عنوان پیشینه پژوهش استفاده شده است. بررسی و تحلیل داده­ها نشان می­دهد که تکیه در این زبان تمایزدهنده و دارای سه نقش و کارکرد می­باشد: 1. سبب تغییر معنی واژه می­شود. 2. موجب تغییر مقوله دستوری واژه می­گردد. 3. عامل شناسایی و تشخیص جنس دستوری در اسم­ها و صفت­های دارای نشانگرهای صوری یکسان است. جنس دستوری در اسم­های مذکر و مؤنث مختوم به واکه‌های [a] و [i] و صفت­های مذکر و مؤنث مختوم به واکه [­a] از روی جایگاه تکیه قابل‌شناسایی است.