موسیقی شعر و انواع جملات در غزلیّات حافظ

Abstract

در این مقاله با بررسی انواع جملات در غزل حافظ و مقایسۀ نمونه‌‌هایی از غزل‌‌ها با شعر شاعرانی چون کمال خجندی، ناصر بخارایی، خواجوی کرمانی، پیوند میان موسیقی شعر و آرایش انواع جمله‌‌ها در غزلیات حافظ تبیین خواهد شد. در کنار موسیقی حاصل از اصوات و حروف و واژگان، جملات نیز آهنگ ویژۀ خود را دارند. می‌‌توان گفت از جمله قابلیت‌‌های نحوی که موجب برجستگی زبان شعر حافظ از دیگر شاعران می‌‌شود، استفاده از تنوع جملات در ساختار کلی غزل است. در این میدان، نه‌‌تنها متنوع آوردن جمله‌‌ها، بلکه چگونگی چینش جملات نیز باعث خلق موسیقی شعر می‌شود. از نتایج این تحقیق از رهگذر مقایسۀ میان شعر حافظ و دیگران، پی بردن به این نکته است که حافط به ندرت از سه جملۀ خبری متوالی که ضرب‌آهنگ یک‌نواختی دارند، استفاده می‌کند. وی در این‌گونه موارد، با آوردن وجه امری، از بار یک‌نواختی جملۀ خبری می‌‌کاهد. در پژوهش حاضر، غزل‌‌هایی بررسی شده‌‌اند که به لحاظ وزن و قافیه و ردیف، نمونه‌‌هایی در شعر شاعران معاصر حافظ وجود داشته‌است.