شگردهای بلاغی با اعلام جغرافیایی در شعر خاقانی و ناصر خسرو

Abstract

شاعران و سخنوران از دیر باز برای بیان اندیشه‌ها، مقاصد و دست آ وردهای فکری خود، از علوم و دانش­های مختلف بشری بهره جسته‌‌اند؛ از جمله دست به دامان عناصر طبیعی و فرا طبیعی شده و از این میان، نام مکان‌ها و اعلام جغرافیایی یکی از منابع آفرینش هنری سخن­پردازان بوده است. شاعران و ادیبان عهدهای پیشین که ما از آنان به نام سرآمدان ادبیّات کلاسیک یاد می‌کنیم، برای آنکه سخن خود را بیارایند و کلام ادبی بیافرینند، با بهره‌گیری از اعلام جغرافیایی، صور مختلف خیال را به کار گرفته‌اند و همواره دانش جغرافی و شناخت اقالیم، کشورها، شهرها، کوه‌ها، رودها و مکان‌های مشهور نظیر کاخ‌ها و اماکن زیارتی را همچون سایر علوم و معارف بشری، در سروده‌های خود گنجانده‌اند. این تصویرآفرینی با اعلام جغرافیایی، علاوه بر کمک به پیشرفت دانش جغرافیا، به فهم و درک بیشتر مخاطبان کمک می‌کند.این مقاله با هدف بررسی و تحلیل مضمون سازی هنری با اعلام جغرافیایی در شعر ناصرخسرو، نمایندة سبک خراسانی و خاقانی، نمایندة سبک عراقی، به منظور نشان دادن تحول مضمون سازی با اعلام جغرافیایی و بسامد صنایع ادبی با اعلام جغرافیایی در این دو سبک نگاشته شده است.در این پژوهش با بهره گیری از روش تجزیه و تحلیل، موضوع مورد نظر بررسی شده است و نمونه‌هایی از ابیات مضمون سازی شده با اعلام جغرافیایی در شعر ناصر خسرو و خاقانی گردآوری شده و سپس به دسته بندی و مقایسه و تجزیه و تحلیل پرداخته شده است.