تحلیل انتقادی نظر ارشادی دادرس در دادرسی مدنی

Abstract

در میان تصمیمات و اقدامات دادرس در دادرسی مدنی، «نظر ارشادی» نادیده گرفته شده است، و شاید به این دلیل که معلوم نیست در زمرۀ تصمیمات و اقدامات دادرس باشد، کمتر به آن پرداخته شده است. این نظر درواقع راهنمایی و مشاوره‌ای است که دادرس به طرفین دعوا می‌دهد؛ مشاوره‌ای که هیچ‌گونه توان اثباتی و اجرایی ندارد و اگرچه مشمول ممنوعیت تلقین نمی‌شود، با «امر ارشادی» در اصول فقه قابل مقایسه است. با عنایت به اینکه نظر ارشادی را نمی‌توان عمل قضایی به‌شمار آورد، ناسازگاری آن با اصول دادرسی همچون ابتکار عمل خصوصی و تسلط طرفین بر جهات و موضوعات، و مقابله‌اش در برخی مواقع با اصل بی‌طرفی و استقلال قوۀ قضایی، ممکن است موجب انتظار نامعقول از این قوۀ مستقل و بی‌طرف گردد. از‌این‌رو، پیشنهاد شده است در ایراد رد دادرس یا در ارجاع پرونده به شعب، وجود نظر ارشادی مؤثر باشد.