وضعیت حقوقی «مُراعی» به‌منزلۀ وضعیتی در عرض صحت، بطلان و عدم نفوذ

Abstract

در این مقاله مفهوم، قلمرو، مبانی و مصادیق وضعیت مراعی به‌منزلۀ وضعیت مستقل و در عرض وضعیت‌های حقوقی صحت، بطلان و نفوذ‌ناپذیری بررسی شده است. نتیجۀ نوشتار حاضر این بود که وضعیت مراعی وضعیت مستقلی تلقی می‌‌شود و در مواردی به کار می‌‌آید که حق شخص ثالث مورد معامله تعلق گرفته و این حق جنبۀ احتمالی داشته باشد و قراردادی به زیان شخص ثالث منعقد شود و مالکیت بالقوه یا طلب او را نادیده بگیرد. در این ‌‌صورت، صحت عقد مراعی به تأمین یا سقوط بعدی حق ذی‌نفع‌‌ ثالث است. وضعیت مراعی بیشتر در قراردادها به کار می‌‌رود، اما در ایقاعات نیز قابل اجراست. علاوه بر این، حمایت از مالکیت بالقوۀ ثالث یا طلب وی سبب ایجاد وضعیت مراعی می‌شود. مطالعۀ مصادیق متعدد وضعیت مراعی نشان می‌‌دهد که نباید این نهاد را به چند مصداق مشخص محدود دانست، بلکه تصرفات منافی بیع شرط و خیار شرط، معاملات قبل از حصول معلق‌‌علیه نسبت به موضوع عقد معلق، قراردادهای ورثه در سهم زوجۀ متوفی یا موصی‌‌به قبل از قبول موصی‌‌له و معامله به قصد فرار از دین نیز مراعی به اعمال یا سقوط حق ذی‌نفع‌‌‌‌ ثالث است.