شورای عالی انقلاب فرهنگی در ترازوی استقلال قوا

Abstract

شورای عالی انقلاب فرهنگی به ­عنوان یکی از نهاد­های ایجاد شده در نخستین سال­های پس از انقلاب، بعضاً چالش­هایی را در نظام حقوقی ایران ایجاد کرده است و در مواردی نیز، صلاحیت­های قوای سه­گانه به محاق رفته­اند. در این میان، در پی پاسخ به این پرسش که مصادیق نقض استقلال قوا از سوی شورا چه حوزه­هایی را شامل می­شوند می­توان در حوزه ورود به صلاحیت­های قوه مقننه از مواردی همچون قانون­گذاری، سیاست­گذاری، تعیین حدود آزادی مطبوعات و نشریات، تصویب معاهدات بین­المللی و تفسیر اصول قانون اساسی سخن گفت و از میان نقض صلاحیت­های مربوط به قوه مجریه، ورود به سازوکارهای تنظیم بودجه و صلاحیت‌های وزارتخانه­های این قوه درخور تأمل بیش‌تری است. نهایتاً، در خصوص نقض استقلال قوه قضاییه نیز می­توان به مواردی اشاره کرد که علاوه­ بر نقض حق دسترسی به دادگاه، صلاحیت دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی کل کشور مورد خدشه قرارگرفته و شورا در مورد تشکیلات قضایی، لوایح قضایی و امور زندان­ها ضوابطی را وضع کرده است. برجسته­ترین پیامدهای نقض این صلاحیت­ها عبارت­­اند از: صرف منابع مالی، موازی کاری، افزایش بوروکراسی، توسیع اقتدارات حکومت، جلوگیری از مشارکت شهروندان در تصمیم­گیری­ها، نفی نظریه حکومت به ­نمایندگی و نقض سایر اصول حقوقی. نگاشته پیش رو نشان می­دهد که میزان کثیری از فعالیت­های این نهاد با حوزه عملکردی نهادهای قانونی کشور متداخل شده و این پژوهش درصدد است تا با بررسی مواردی از مصوبات شورای یادشده، زمینه اصلاح وضعیت موجود را فراهم آورده و به آسیب­شناسی فعالیت­های شورا بپردازد.