بررسی حقوقی پایبندی ایران به تعهد استفاده معقول از دریاچه ارومیه با تاکید بر کنوانسیون رامسر

Abstract

دریاچه ارومیه یکی از مهم­ترین تالاب­های ایران است که در لیست تالاب­های با اهمیت بین­المللی کنوانسیون رامسر ثبت شده است. به موجب این کنوانسیون، ایران به استفاده معقول از دریاچه ارومیه متعهد شده است. استفاده معقول از این دریاچه متضمن اتخاذ رویکرد جامع مدیریتی در بهره­برداری از این تالاب، ارزیابی زیست محیطی طرح­های اثرگذار بر آن، تعیین حقابه تالاب و قانونگذاری در جهت حمایت از آن است. با این وجود، چالش­های متعددی همچون خاکریزی در بستر دریاچه و ساخت بزرگراه شهید کلانتری و تبدیل آن به دو قسمت مجزا، احداث ده­ها سد در حوزه آن و عدم رعایت حقابه زیست­محیطی این دریاچه، در کنار افزایش دو درجه­ای میانگین دما و خشکسالی­های پی­در­پی در این حوزه، موجب تغییر شرایط بوم­شناختی دریاچه از جمله خشک شدن 4/18 درصد از مساحت دریاچه و ایجاد 1800 کیلومتر مربع نمکزار شده است. در نتیجه با اجرای این طرحهای توسعه­ای بدون ارزیابی زیست­محیطی و نادیده گرفتن قوانین مرتبط با حفاظت از دریاچه، علاوه بر تغییر در شرایط بوم­شناسی دریاچه، تعهد استفاده معقول از آن نیز نقض شده است. از این­رو، تعیین حقابه زیست­محیطی دریاچه و تدوین و اجرای برنامه مدیریت جامع این دریاچه می­تواند موجب احیاء آن و ضامن تحقق استفاده معقول باشد.