طراحی مدل مفهومی الگوی دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران

Abstract

گذشته از دستاوردهای فضای سایبر، توجه به تهدیدات روزافزون این فضا، در اولویت بسیاری از بازیگران دولتی و غیردولتی قرار گرفته است. حملات سایبری به‌عنوان جدیدترین و پیچیده‌ترین نبردها ذیل عملیات‌های نظامی به شمار می‌آید. حملات سایبری به دلیل جدید بودن، درصد هزینه پایین و فایده بالا، عدم توانایی کشور هدف در مشخص و اثبات نمودن منشأ تهدید و عدم توانایی در تعیین میزان و دامنه‌ خسارات وارد شده در مراحل اولیه شروع حمله، مورد توجه کشورهای متخاصم به‌ویژه در جنگ‌های ترکیبی قرار گرفته است. جایگاه خاص جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات منطقه­ای و نظام بین­الملل سبب شده تا نظام سلطه از فضای سایبری برای تحدید قدرت ملی به شکل فزاینده‌ای بهره‌برداری نماید. در این میان، به‌منظور ایجاد سازوکار مناسب برای تضمین امنیت و منافع ملی در این فضا، شناخت ابعاد مختلف این مسئله به دغدغه بسیاری از صاحب‌نظران این حوزه تبدیل شده است.<br /> در همین راستا، ایجاد هرگونه نظام کارآمد دفاع سایبری مستلزم طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری است. این پژوهش با این پرسش که چارچوب مفهومی دفاع سایبری و مؤلفه‌های اساسی آن در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ با به‌کارگیری فن خوشه‌بندی در تحلیل محتوا و تکنیک دلفی درصدد طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری برآمده است. برای این منظور، سه مفهوم بازدارندگی، پدافند (دفع) و برگشت‌پذیری به‌مثابه ابعاد اساسی دفاع سایبری مورد شناسایی قرار گرفتند و سپس مؤلفه‌های هر یک از این ابعاد استخراج و شاخص‌های هر مؤلفه معین شدند. با مجموع ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های دفاع سایبری، مدل مفهومی دفاع سایبری طراحی گردید.