چشم اندازی به رمان تاریخ‌گرای فارسی

Abstract

مقاله حاضر، با تکیه بر مقوله حافظه جمعی و با الهام از ایده باختین درباره خصلت گفتگوگرایانه و چند صدایی گفتمان‌رمان وار، و همچنین با تأسی به ایده حقیقت پرسپکتیوی درباره واقعیت تاریخی بر ظرفیت ژانر رمان تاریخ‌گرا برای ارائه چشم اندازهای چندگانه از تاریخ تاکید دارد. چنین تاکید و تشریحی می‌تواند به تحلیلی از منطق داستانی رمان‌های تاریخ‌گرای فارسی - به لحاظ دوری یا نزدیکی به ظرفیت مذکور- پیوند یابد. بر این اساس، نخست مقوله حافظه جمعی، رویکرد روایت‌گرا و مفهوم رمان تاریخ‌‌گرا به میان خواهد آمد. آنگاه نگاهی بسیار گذرا به سیر رمان تاریخ‌گرای فارسی و به ویژه دوره نضج این ژانر در دهه چهل خواهیم افکند و سرانجام بر خصلت گفتگویی ژانر رمان به طور عام و قابلیت این خصلت در ژانر رمان تاریخ گرا به طور خاص تاکید می‌شود و به امکان تحلیل رمان تاریخ‌گرای فارسی از منظر مورد بحث اشاره خواهد شد. مجموعه آنچه خواهد آمد، به «اشاره» و «طرح بحث» ماننده است، زیرا تدقیق و تشریح آنچه که – به‌ویژه در بخش سوم خواهد آمد – میدان فراخ‌تر و مجال‏های ویژه خود را می‌طلبد.