عوامل اجتماعی مؤثر در نمایشنامه‏ ها و نمایشنامه‏ نویسان ایرانی

Abstract

جامعه­ شناسی هنرمندان یکی از زیرمجموعه­ های جامعه­ شناسی هنر است که هنرمندان را حداقل از دو منظر مطالعه می­ کند. اول، این شاخه ویژگی­ های فردی، اجتماعی و فرهنگی هنرمندان و نیز رابطه آن با گرایش آنها به هنرمند شدن را مطالعه می­ کند. دوم، این شاخه سبک­ ها و مضامین غالب در آثار هنرمندان در دوره زمانی معین و رابطه آن با شرایط اجتماعی معاصرشان را مطالعه می ­کند. داده­ های این پژوهش از مطالعه میدانی 75 نفر از نمایشنامه‌نویسان گرد آمده است که به دو طریق مطالعه شده‌اند. اول، آنها به پرسشنامه­ ای پاسخ داده­ اند که در آن سوالات کلی طرح شده بود. دوم، دو نمایشنامه از هر نویسنده به انتخاب خودش مطالعه شد و بر اساس نتایج این مطالعه و نیز نظر خود نویسنده و نظر منتقدان، سبک و مضمون غالب در آثار نویسندگان مشخص شد. با تقسیم کلی دوره تاریخی مطالعه به دوره­ های کوچک­تر و مطالعه شرایط اجتماعی در هر دوره، رابطه بین سبک و مضمون غالب نمایشنامه­ ها و شرایط اجتماعی معاصرشان تحلیل شد. مهم­ترین یافته پژوهش این است که برخلاف انتظار و برخلاف یافته­ های تحقیقات مشابه در ایران و دیگر نقاط دنیا، میان سبک و مضمون نمایشنامه ­ها با ویژگی فردی و اجتماعی نویسندگان و نیز با شرایط اجتماعی معاصرشان رابطه معنی­داری وجود ندارد. این یافته­ ها در بخش آخر مقاله، تحلیل و تبیین شده است.