بررسی نظریۀ تأویل ابن‌عربی و به‌کارگیری آن در تفسیر عرفانی قرآن

Abstract

مقالۀ پیش‌رو تحقیق و بررسی روش تفسیر عرفانی ابن‌عربی یکی از اقطاب عرفان اسلامی است.در این تحقیق پس از بیان کوتاه شخصیت و آثار تفسیری، به روش تفسیری او که بر اساس کشف و شهود عرفانی الهام ربانی است؛ با امعان نظر در آثار تفسیری وی توجه شده است. ابن‌عربی اگر چه معتقد است: کشف و شهود می‌تواند الهامات ربانی باشد و هم القائات شیطانی و تلبیس ابلیس، به‌ناچار نیازمند به میزان صدق از عقل، کتاب و سنت است، در عین حال در میدان عمل نتوانست، پایبندی عملی به اصول ذکرشده را حفظ کند.<br /> سؤالات محوری مقاله، عبارتند از:<br /> = روش تفسیری عرفانی ابن‌عربی بر چه اساسی استوار است؟<br /> = آیا کشف و شهود عرفانی به‌تنهایی روش کاملی برای تفسیر قرآن خواهد بود؟<br /> = آیا کشف و شهود عرفانی نیاز به میزان صدق دارد؟<br /> = راه تشخیص الهامات ربانی، از القائات شیطانی چیست؟<br /> = میزان پایبندی عملی ابن‌عربی به میزان صدق چه اندازه است ؟<br /> آنچه تحقیق و بررسی روش تفسیری او را مشکل می‌کند، دسّ و تحریفی است که به نظر اهل فن در آثار او انجام گرفته است. به هر حال آثار موجود، در برخی از نظر عقل، کتاب و سنت دفاع منطقی ندارند، به‌نحوی که حتی طرفداران او را ناچار می‌کند که بحث دسّ و تحریف در آثار وی را پیش بکشند که به نمونه‌های آنها اشاره شده است. در پایان نتایج بحث خاتمه‌بخش این تحقیق خواهد بود.