تحلیل نابرابری‌های توزیع فضایی و جمعیتی مددجویان در مشهد

Abstract

بی‌تعادلی فضایی و نابرابری­های مکانی در سطوح مختلفی وجود دارند و تحقق عدالت‌های فضایی و اجتماعی در این سطوح منوط به ازبین‌بردن این بی‌تعادلی‌ها از رهگذر آمایش سرزمین است. سازمان­های خدمات­رسان به مددجویان و از همه مهم­تر سازمان بهزیستی، ممکن است آمار و داده­های زیادی از افراد تحت پوشش خود داشته باشند، اما در بسیاری موارد، داده­های موجود، جنبة فضایی ندارند و صرفاً به­صورت توصیفی‌اند. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل­های فضایی از مددجویان تحت پوشش بهزیستی در مقیاس شهر مشهد، در سطح منطقه­ای و محله­ای است. داده‌های مورد نیاز پژوهش از اداره‌کل بهزیستی استان خراسان رضوی و شهرستان مشهد گردآوری شد. شاخص بیضوی انحراف استاندارد، تراکم جمعیتی منطقه­ای و محله­ای، تراکم کرنل، مدل‌های سنجش خودهمبستگی فضایی مانند آمارة موران عمومی، شاخص محلی پیوند فضایی برای تحلیل داده‌ها به‌کار گرفته شد. نتایج نشان داد مددجویان تحت پوشش بهزیستی در سطح شهر مشهد به صورت یکسان توزیع نشده است و مناطق و محله­های مختلف تفاوت بارزی از این نظر دارند، بیشترین تعداد مددجویان در سطح مناطق 2، 3 و 4 مشهد می­باشند که منطبق بر شمال و شمال شرقی شهر است. همچنین، در سطح محله­ای، محلات شهید قربانی، طبرسی شمالی، دروی و بهمن بیشترین جمعیت مددجوی تحت پوشش بهزیستی را شامل می­شود. در تحلیل کلی، با استناد به تحلیل‌های تراکمی کرنل انجام گرفته، می‌توان اظهار کرد چهار هستة­ تراکمی و چند هستة فرعی در مشهد شکل گرفته است. همچنین، نتایج شاخص­های موران نشان داد الگوی توزیع فضایی مددجویان تحت پوشش بهزیستی در مشهد به­صورت کاملاً خوشه­ای است و در بخش­های خاصی از مشهد که به‌طور عمده، منطبق بر سکونتگاه­های غیررسمی شهر و حاشیه­های شرقی و شمالی شهر است، به­صورت خوشه­ای توزیع شده‌اند.