روش امتیازدهی منطق ترجیح و ارزیابی چندمعیاره در قابلیت حفاظت منابع طبیعی

Abstract

ارزیابی قابلیت سرزمین روشی برای شناخت طبیعت و جلوگیری از تخریب آن است. هدف مطالعة حاضر به‌کارگیری روش امتیازگذاری منطق ترجیح در ارزیابی تناسب سرزمین برای تعیین مناطق حساس اکولوژیکی _حفاظتی است. روش امتیازدهی منطق ترجیح از روش­های بهبود یافته ارزیابی چندمعیاره در تهیة نقشه­های قابلیت کاربری اراضی است. این روش شامل سه مؤلفة اصلی درخت صفات، معیارهای مقدماتی و ساختار تجمعی LSP است. معیارهای مدل حفاظت، وزن و توابع استانداردسازی معیارها با مرور منابع، ویژگی محیطی منطقه و مشورت با کارشناسان بومی و با تجربه تعیین شد. بعد از تشکیل درخت تصمیم مرحله وزن­دهی و قابلیت جایگزینی معیارها و ویژگی­ها انجام گرفت. ابتدا، برای هر معیار وزن تعیین شد و به هر زیرشاخه که از اتصال دو معیار و به هر شاخه که از اتصال دو زیرشاخه ایجاد می­‌شود، وزن مجزایی اختصاص یافت. منظور از قابلیت جایگزینی یا هم­بودی تعیین ویژگی­ها و معیارهای مهم در تصمیم‌گیری است. به‌طوری که اثر کم یا زیاد آن­ها بر تصمیم نهایی با بازة عددی مثبت و منفی تعیین شد. تلفیق معیارها با روش میانگین توان وزن‌دار انجام گرفت. نقشة کاربری حفاظت با دو سناریو بدون و با قابلیت جایگزینی تهیه شد. سناریوی ارزیابی قابلیت حفاظت بدون قابلیت جایگزینی ارزش حفاظتی منطقه را بهتر از سناریوی جایگزینی نشان می­دهد. حساس­ترین مناطق اکولوژیکی به تخریب به ترتیب رودخانه­ها و اکوسیستم­های آبی، گیاهان بومی کمیاب و مناطق کوهستانی با شیب زیاد و خاک کم عمق است. LSP ابزار مناسبی برای بحث و بررسی نظرات ذی‌نفعان، سازندگان تصمیم، برنامه­ریزان و کارشناسان دیگر در برنامه‌ریزی سرزمین است.