بهبود توزیع فضا- مکانی فروشگاه‌های زنجیره ای در شهر تبریز

Abstract

یکی از اصول توسعۀ پایدار شهری، دستیابی عادلانۀ عموم شهروندان به خدمات شهری مورد نیاز است و اصولاً این مهم زمانی محقق می‌شود که اراضی و منابع مختلف شهری، به‌طور برابر میان واحدهای فضایی و اجتماعی شهر تخصیص یابد؛ کاربری‌های خدماتی و تجاری به دلیل اینکه مورد استفادة روزمرة ساکنان شهر هستند، مکان‌یابی و توزیع فضایی آن‌ها در شهرها بسیار مهم است. توزیع مناسب فروشگاه‎‌های زنجیره‌ای، نقشی بسزای در کاهش هزینه‌های حمل و نقل، عرضة سریع کالاها و خدمات، دسترسی مناسب به پارکینگ و سایر خدمات مکمل شهری دارد. یک فروشگاه زنجیره‌ای از چندین فروشگاه خرده‌فروشی تحت مالکیت مشترک و متمرکز تشکیل می‌شود. هدف پژوهش حاضر بهبود توزیع فضا- مکانی فروشگاه‌های زنجیره­ای در تبریز است. برای این منظور نخست شاخص­های مکان­یابی فروشگاه‎های زنجیره­ای از طریق منابع و اسناد موجود شناسایی شده، سپس، از طریق روش تجزیه‌وتحلیل کمّی و فضایی با به‌کارگیری قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی، توزیع فروشگاه‌های زنجیره­ای در مناظق شهری تبریز بررسی شد. برای تحلیلی جامع شش معیار به‌کار گرفته شد، تراکم جمعیت، نوع ارتباطات، مرکزیت، کاربری­های سازگار (فضای سبز، پارکینگ، کاربری‌های فرهنگی، کاربری‌های بهداشتی و درمانی، پذیرایی و جهانگردی) تعادل محلی و شعاع دسترسی. بعد از آماده­سازی لایه­های مربوط به شاخص­های یادشده، با به‌کارگیری ابزارهای تحلیلی در محیط نرم‌افزار Arc Map این لایه‌ها تلفیق شدند و لایة نهایی استخراج شد. نتایج نشان داد الگوی توزیع فروشگاه­های زنجیره­ای در تبریز تصادفی است و الگوی خاصی ندارد. همچنین، در مکان­یابی فروشگاه­های موجود معیارهای مکان­یابی به نحو مطلوب مراعات نشده است.