پهنه بندی خطر سیل در شهر بیرجند

Abstract

گسترش فیزیکی شهرها، به‌خصوص شهرهایی که درنتیجۀ تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، شاهد رشد غیرعادی بوده‌اند، باعث مشکلات متعددی شده است. به همین منظور، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت شهر بیرجند ازنظر سیل‌خیزی و پهنه‌بندی خطر ناشی از این حادثۀ مهم طبیعی بود. این بررسی به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و به‌منظور پیش‌بینی دامنۀ خسارات ناشی از سیلاب انجام شده است. داده‌های مورد نیاز در بخش کاربری اراضی، تراکم جمعیت، مشخصات مسیل‌های موجود، شیب، تراکم مسکونی و جمعیت، ضریب CN، رواناب، قدمت ابنیه، فضاهای باز و سایر مؤلفه‌های مؤثر در این خصوص گردآوری شد. داده‌های گردآوری‌شده بعد از تصحیح و تبدیل، وزن‌دهی شد و بعد از انجام مقایسات زوجی و تعیین ضرایب نهایی هر لایه، نقشه‌های مورد نیاز تهیه گردید. برای تعیین وزن و ضرایب نهایی به تناسب از مدل AHP و نرم‌افزارهای مربوطه، به‌خصوص Export Choice، ArcGIS و... بهره‌برداری به عمل آمد. نتایج نشان داد تمام وسعت شهر در معرض خطر سیلاب قرار دارد. با وجود این، پهنه‌های جنوب و جنوب شرقی که قریب به 20 درصد از وسعت شهر را به خود اختصاص داده‌اند، در معرض خطرپذیری زیاد و خیلی زیاد، محدوده‌های شمال غربی و جنوب غربی با 50 درصد وسعت، در محدودۀ خطرپذیری متوسط و سایر بخش‌های شهر که کمتر از 30 درصد وسعت را به خود اختصاص داده‌‌اند، در پهنۀ خطرپذیری کم و بسیار کم قرار دارند. درنتیجه باید در قسمت‌هایی که آسیب‌پذیری بیشتری پیش‌بینی می‌شود، برای عملیات کنترل سیلاب و سیستم‌های هشداردهندۀ سیل اقدام کرده و به‌منظور رفع تصرف‌های غیرقانونی که در بستر و حریم مسیل‌های موجود صورت گرفته است، اقدام لازم را به عمل آورند.