به‌کارگیری ابزار سیاستی خرید دولتی در ایران: تأمین دولتی پیش‌تجاری نوآوری یا تدارکات دولتی حامی نوآوری؟ (مطالعه چند موردی پروژه های مرکز طرح‌های کلان فناوری راهبردی)

Abstract

یکی از ابزارهای مهم سیاست نوآوری خرید پیش تجاری نوآوری است که مورد توجه کشورهای پیشرو خصوصاً کشورهای اروپایی قرار گرفته است. اگرچه خرید پیش‌تجاری نوآوری توسط دولت و بخش عمومی به عنوان ابزار تأمین مالی پروژه‌های فناورانه در مراحل اولیه چرخه عمر از اهمیت بالایی برخوردار است، وجود چالش‌هایی نظری در دسته‌بندی این ابزار سیاستی به عنوان ابزار تشویق عرضه یا تحریک تقاضای فناوری و همچنین چالش‌های اجرایی در فرایند پیاده‌سازی این سیاست مشهود است و بر این اساس این پژوهش با هدف تحلیل به‌کارگیری این ابزار سیاستی در ایران انجام شده است. به دلیل اجرای این سیاست در دوره ده‌ساله در مرکز طرح­های کلان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پژوهش در خصوص طرح‌های مرکز انجام شده است و برای گردآوری اطلاعات، روش پژوهش کیفی مطالعه چند موردی با مصاحبه‌های تکمیلی مبتنی بر دسته‌بندی طرح‌ها به کار گرفته شده است. نتایج تحلیل محتوای منابع نشان می‌دهد که به‌کارگیری این ابزار سیاستی از تأمین دولتی پیش‌تجاری فناوری با محوریت فناوری‌های بنیادین با دوره طولانی به سمت تدارکات دولتی نوآورانه به‌مثابه ابزار تحریک تقاضا با محوریت بهره‌بردار به عنوان خریدار مبتنی بر فناوری‌های راهبردی تغییر پیدا کرده است.