مطالعه ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک بخش خلقفی لوله گوارش تاس ماهی چالباش

Abstract

هدف : شناخت ساختارهای مورفولوژیک و ریزبینی بخشهایی از لوله گوارش که مهمترین نقش جذبی را در ارتباط با نوع تغذیه و رشد تاس ماهیان دارا می‌باشد . طرح : مطالعه توصیفی. حیوانات: تعداد 6 قطعه تاس ماهی چالباش Acipenser guldenstadt بالغ که به صورت تازه صید شده از صید گاه‌های حاشیه جنوبی دریای خزر تهیه گردیده‌اند. روش : پس از جدا کردن بخشهای خلفی لوله گوارش بلافاصله در محلول فرمالین بافر 10 درصد قرار گرفته و به آزمایشگاه بافت شناسی دانشکده دامپزشکی منتقل گردیدند. سپس مراحل معمول تهیه مقاطع بافتی انجام گرفته و از نمونه‌ها برشهایی به ضخامت 5 میکرون تهیه گردید. برشهای تهیه شده به روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی و مطالعه گردیدند. نتایج : از مشخصات روده مارپیچ وجود دریچه‌های مارپیچی ویژه‌ای می‌باشد که تنها در این بخش بوده و در سایر قسمتها مشاهده نمی‌گردد. این دریچه‌ها متشکل از یک بافت همبندی وسیع حاوی رشته‌های عضلانی صاف همراه با تعدادی ندول لنفاوی بوده که توسط اپی تلیوم استوانه‌ای شبه مطبق پوشیده شده بودند. بافت پوشاننده مخاط روده مارپیچ و کرکها از نوع شبه مطبق همراه با ریزکرکهای فراوان در راس سلولهای استوانه‌ای بود. در پارین تعدادی غدد لوله‌ای ساده دیده می‌شد، و در زیر مخاط غدد بزرگ کیسه‌ای که بسیار چین خورده بوده و اپی تلیوم آن مشابه روده می‌باشد مشاهده می‌گردید. رکتوم دارای اپی تلیومی از نوع استوانه‌ای ساده تا شبه مطبق همراه با حاشیه مخطط است که سلولهای جامی آن فراوانتر از روده مارپیچ بود. به علاوه این بخش فاقد غدد بزرگ روده‌ای بوده و تنها دارای غدد لوله‌ای کوتاه بوده که در مخرج به سنگفرشی مطبق تبدیل می‌گردید. نتیجه‌گیری : با توجه به حضور سلولهای جامی و ترشحی فراوان در اپی تلیوم مخاط این بخش از لوله گوارش و نیز وجود دریچه‌های مارپیچی، در برخی گونه‌های تاس ماهیان نشان داده شده است که غلظتهای آنزیمی و سطوح پروتئینی در بخشهای فوق نسبت به معده بالاتر بوده و در نتیجه بویژه روده مارپیچ جایگاه اصلی هضم و جذب در دستگاه گوارش تاس ماهیان می‌باشد. این مطالعه علاوه بر روشن ساختن ساختارهای میکروسکوپیک، به وضوح نشان داد که بخشهای فوق‌الذکر از لوله گوارش بخصوص روده مارپیچ علی رغم کوتاهی نسبی طول آنها به واسطه دارا بودن سطوح داخلی بسیار گسترده مانند چینهای مخاطی بلند، کرکها و ریزکرکهای فراوان و دریچه‌های مارپیچ، نواحی جذبی گسترده‌ای را برای این گونه فراهم آورده‌اند که با رژیم غذایی آنها مطابقت دارد.