شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان در خدمات اطلاعاتی و دانشی

Abstract

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان در خدمات اطلاعاتی و دانشی انجام شد. این پژوهش بر مبنای هدف از نوع کاربردی و برحسب روش و چگونگی به‌دست آوردن داده‏های مورد نیاز،‏ آمیختۀ اکتشافی با کمک راهبرد توصیفی‌ـ پیمایشی است. برای بسط مدل نظری (مدل اسپریتزر) و همچنین پی‌بردن به عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان کتابدار و اطلاع‏رسان،‏ تعداد 9 مصاحبه‏ با مدیران زن شاغل در کتابخانه‏های عمومی شهر تهران انجام گرفت. یافته‏های بخش کیفی نشان داد 8 مؤلفه بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان تأثیرگذار است. مؤلفه‏های دانش و مهارت تخصصی،‏ انگیزش، و الگوسازی به سایر عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی در مدل نظری اضافه شد،‏ و درنهایت ترکیب یافته‏های بخش کیفی و مدل اسپریتزر مدل مفهومی پژوهش را به‌وجود آورد. جامعۀ آماری در بخش کمی،‏ 137 نفر از زنان کتابخانه‏‏های عمومی شهر تهران بودند. برای گردآوری داده‏ها از پرسشنامۀ خودساختة عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی استفاده شد. روایی پرسشنامه به وسیلۀ روایی محتوا تأیید شد. همچنین، پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 90درصد تعیین شد. برای تحلیل یافته‏ها در این پژوهش از نرم‏افزار PLS جهت تحلیل عاملی و مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان زن به ترتیب عبارت‌اند از: انگیزش،‏ الگوسازی،‏ دانش و مهارت تخصصی، و عزت نفس. عوامل گروهی مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان زن به ترتیب عبارت‌اند از: اهمیت گروهی،‏ اعتماد بین‌گروهی،‏ ادراک‏گروه ‏از میزان تأثیرگذاری و تصمیم‏گیری گروهی. عوامل سازمانی مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان زن به ترتیب عبارت‌اند از: وضوح نقش،‏ حیطۀ کنترل،‏ دسترسی به اطلاعات،‏ فضای مشارکتی،‏ دسترسی به منابع،‏ و حمایت‌های سازمانی.