ارزیابی سیاست‌های اصلاح الگوی کشت و مدیریت کم‌آبیاری با استفاده از مدل‌سازی پویایی سیستم (مطالعة موردی: حوضة آبریز ارس)

Abstract

برای مدیریت و کنترل بحران آب، راهکارهای مختلفی قابل‌پیشنهاد و اجراست. در این راستا، سیاست‌های اصلاح الگوی کشت و مدیریت کم‌آبیاری دو راهبرد برای استفادة بهینه از آب در کشاورزی مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی اثر دو سیاست مذکور بر پایداری کشاورزی و منابع آب حوضة آبریز ارس بود. بدین‌منظور با استفاده از روش پویایی سیستم، مدل مدیریت یکپارچة منابع آب حوضة ارس با لحاظ جنبه‌های اقتصادی ومحیط‌زیستی تدوین و سه سناریوی الگوی کشت و شش سناریوی مدیریت کم‌آبیاری بررسی شد. نتایج نشان داد، در حالتی که استفاده از سایر راهکارهای مدیریتی میسر نباشد، می‌توان از ترکیب سناریوی کم‌آبیاری 40 درصد با سناریوهای الگوی کشت وضع موجود یا بهینه، برای کنترل و مدیریت منابع آب حوضة ارس بهره برد. همچنین، با توجه به پتانسیل بالای منابع آب‌ سطحی در حوضة ارس، کاهش سهم استفاده از منابع آب زیرزمینی در کشاورزی به میزان 3 درصد، به کنترل و پایداری منابع آب خواهد انجامید و پیشنهاد می‌شود این راهکار نیز سیاستی مؤثر و مد نظر مسئولان و مدیران مربوط قرارگیرد تا با مطالعات جامع، برنامه‌ریزی و اقدام‌های مورد نیاز، مشکلات بحران آبی پیش روی این حوضه کاهش یابد.