مطالعه فقهی و حقوقی پیمان آتی

Abstract

بازارهای مالی نقش مهمی در شکوفایی عرصه اقتصادی کشورها دارند و نوآوری در این بازارها طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. یکی از مهم‌تریـن این نوآوری‌ها، «ابزارهای مشتقه» است که هر روز تنوع بیشتری می‌یابند. از جمله این ابزارها «پیمان آتی» است. «پیمان آتی» توافقنامه‌های الزام‌آور و قانونی بین دو طرف (فروشنده و خریدار) است که مبتنی بر خرید یا فروش یک کالا یا ابزار مالی معین، برای زمان مشخص در آینده با قیمت توافقی معین در روز انعقاد قرارداد است. با شروع بحث ورود این قراردادها به بازار بورس ایران1، برخی از فقها و حقوق‌دانان معتقد بودند که این قراردادها باطل می‌باشد زیرا، به نظر ایشان، پیمان آتی، نوعی معامله«کالی به کالی» یا «دین به دین» است که از نظر مشهور فقها این معامله باطل بوده و با مبانی حقوقی کشور سازگار نمی‌باشد. در این مقاله سعی شده است ضمن تبیین و توضیح این قراردادها، مباحث فقهی و حقوقی مربوط به این قراردادها مطرح شده و به طور مستدل و مستند- از منظر فقهی و حقوقی- صحت چنین معاملاتی تأیید شود.